İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı, Türkiye’nin bazı illerindeki toplam 781 mahallenin, yeni yabancı kaydı işlemlerine kapatıldığını açıkladı. Gaziantep’te 117 mahallede uygulanan kota, sadece mahallelerle sınırlı kalmadı. Suriyeli sığınmacıların yoğun olarak yaşadığı mahalle okullarında da kota uygulanmaya başlandı. Okul yönetimleri tarafından uygulanan kota, Suriyeli çocukların eğitime erişememesine neden oldu.
Kota meselesi geç kalınmış bir uygulama
Öğrencilerin okula gitmekte zorluk çektiğine değinen ve ismini vermek istemeyen Gaziantep’teki bir okul yöneticisi, ‘’Suriyeli öğrencilerin kota meselesi bu yıl başladı. Özellikle 1 ve 5. Sınıflarda daha çok uygulanıyor. 1200 öğrencinin yüzde 80’i Suriyeli yüzde 20’si ise Türk öğrencilerden oluşuyor. Sadece okullarda değil mahallelerde de kota uygulandı. 1 ve 5. sınıflar okula gitmekte zorluk çekiyorlar. Servis tahsis ediliyor. Kota nedeniyle okula alınamayan çocukları bu servisler başka okullara götürüyorlar. Ama aileler çocuklarını göndermekte çekiniyorlar, güvensizlik, korku nedeniyle. Bu uygulama ile, aslında Suriyeli toplumunu her tarafa yaymış oluyorlar. Belirli mahallerde gettolaşma oluşmaması için bu uygulandı. Zaten mahalleye ikametgah da verilmiyor.’’
Okullar açılmadan, kendi alanlarına giren bölgelerde tarama çalışması yaptıklarını da anlatan okul yöneticisi, “Kendi mahallelerinde devamsızlık yapan öğrencilere, ekonomik durumu iyi olmayan bu yüzden çocuklarını çalıştıran ailelere gidiyoruz. Çocuklarınızı okula göndermeleri için bilgilendiriyoruz. Okula geldiklerinde ne oldukları önemli değil burada sadece öğrenci oluyorlar. Irkı, dili önemli değil. Dil bariyeri oluyor bu engeli kaldırmakta yine okullarda.”
Okullarda kota uygulamasının olumlu ancak geç kalmış bir uygulama olduğuna da vurgu yapan okul yöneticisi, Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi (PIKTES) kapsamında, Türkçe öğrendiklerine de dile getirdi.
Bu sistem yanlış bir sistem
Suriyelilerin kota nedeniyle ikametgah kaydı yaptıramadıklarını söyleyen mahalle muhtarı ise, kotaya rağmen Suriyelilerin çocuklarını istediklerini okula kayıt ettirmenin “bir yolunu bulduklarına” dikkat çekti. 9. Köy’e konuşan ancak ismini vermek istemeyen muhtar, şöyle dedi;
“Suriyeliler mahalleye giremiyor. Kota koymuşlar. Şu an bu mahalle yasaklı kayıt alamıyoruz. Yasağı koymuşlar ama nüfus dairesine giriş çıkışları kontrol ediyorduk. Bir araştırdık ki, bu mahalleye kayıt yapılmış. Nasıl kayıt oluyor bunlar? Suriyeliler taşınamaz diye sen kota koymadın mı? ‘Nasıl taşınıyor bu sisteme, nasıl girmiş, nasıl yaptınız’ diyorum memura, ‘verdik’ diyor. Olmaz böyle. Suriyelileri rüşvete alıştırdılar. Onun üzerinden şu an nüfusta para kazananlar var. Böyle bir şey olabilir mi? Bunu yapacağınıza Suriyeli çocukları okula kaydedin. Bu çocuklar okumazsa ne olur? Maddeci, hırsız olurlar sonra ne suç işlense üstlerine atıyorlar. Buldular bir günah keçisi devam ediyorlar buna. Bir aydır Suriyeli bir aile bana yalvarıyor çocuğu okula kaydet diye. Mahalledeki kota bir yana bir de okullarda kota uygulanıyor. Ailenin evi okulun tam karşısı. Ama gel gör ki okul çocuğu kabul etmiyor. Neymiş? Kota koymuşlar. Kardeşleri okuyor ama tek bu çocuğu kabul etmiyor. Müdürle konuştum, ’yok’ diyor. Bir çocuk sadece ama kaydetmiyorlar. Başka okula gitmesi için servis ayarlıyorlar ama aile göndermiyor. Neden bu kadar yakın yere gitmiyor da şehrin öbür ucuna gönderiyorlar? Bu sistem yanlış bir sistem.’’
Kota yüzünden çocuğunu istediği okula gönderemeyen Suriyeli aile dertli
Çocuklarının kaydını istedikleri okula yaptıramamaktan yakınan bir Suriyeli aile ise, yaşadıkları sıkıntıyı 9. Köy’e şöyle anlattı;
‘’Çocuğumuz anaokuluna gitti ama 1. sınıfa kaydettiremedik. Neden diye sorduk, kota doldu dediler. Sonuçta bu çocuk ana sınıfını burada okudu, direkt kaydı olması gerek. Kaç defa gittik daha okullar açılmadan konuşmaya gittik ama müdür yüzümüze bile bakmadan ‘Suriyelilere yer yok, sistem açılmadı’ dedi. Başka mahalleden veya başka okuldan öğrencileri buraya alacağınıza bu çocuğun önceliği daha fazla dedim. 5 senedir bu mahallede oturuyorum. İkametgahım da hiç değişmedi. Sırf okula gitsinler diye okulun yanında ev tuttum. A.’nın ablası, abileri aynı okulda okuyor ama ben çocuğumu yazdıramadım. Çocuk bu, okuması lazım, arkadaşlarıyla ilişki kurması lazım, sosyalleşmesi lazım. Okula gitmezse hırsız mı çıkar, yankesici mi çıkar bilemiyorum artık. Servis sağlıyorlar, meydanda bekliyor çocukları alıp başka okullara götürüyorlar. Ama neden dibimdeki okula gönderemiyorum da şehrin öbür ucuna göndereyim çocuğu. Başına bir şey gelse ben ne yaparım, nasıl giderim ulaşamam ona. Güvenmiyorum korkuyorum.”
Suriyeli öğrencilerin kotası doldu
Suriyeli sığınmacı çocuklarının kayıt oranlarındaki düşüşlerin kota nedeniyle azaldığından bahseden sivil toplum kuruluşu çalışanı Fatma Coşkun ise, ‘’Suriyeli sığınmacı çocukların eğitime erişimlerinde mevcut duruma baktığımızda son yıllarda kayıt oranının azaldığını görüyoruz. Sahadan aldığımız bilgiye göre bunun birçok nedeni var. Öncellikle kimlik ve adres ile ilgili sorunlar” dedi.
Gaziantep’te Suriyeli “kotası dolmuş” çok sayıda mahalle olduğuna da dikkat çeken Coşkun, şöyle konuştu;
“Suriyelilerin yoğun yaşadığı mahalleler, aslında kapalı olan tüm mahalleleri içeriyor. Bu yüzden çocuklar okul dışı kalabiliyorlar. Diğer taraftan asıl neden okul yönetiminin kayıt yaptırmak istememesi.”
Pandemi döneminde Suriyeli sığınmacılar arasında çocuk işçiliğinin arttığını da söyleyen STK çalışanı, “Çocuklar çalışıyorlar ve o çalışma durumu aslında okula dönüşlerini de engelliyor. Okullarda karşılaştıkları ayrımcılık ve zorbalık çocukların önündeki en büyük engellerden biri” dedi.
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. KVKK uyarıları ve detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.