Kadın motokuryeler sorunlarla karşı karşıya

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Berfin Şengil

Pandemi sonrası sayıları hızla artan motokuryeler, kimi zaman trafik kazalarıyla gündem olurken çok farklı sorunlarla karşı karşıya kalarak geçim ve yaşam mücadelesi veriyor.

Siparişleri yetiştirmek için hızla yarışan ve arabaların arasından canlarını dahi hiçe sayarak geçen motokuryeler çalıştıkları firmalarda ise hak ettikleri değeri görmediklerini söylüyor. Giderek çoğalan kadın motokuryeler ise mobbing, tehlikeli diye nitelenen bölge ve saatlerde çalışma, taciz gibi sıkıntılarla iki kat yük taşıyor.

Regl izni, ücretli annelik ve emzirme izni gibi yasal hakları çoğu firmada verilmeyen kadın motokuryelerin çalışma şartları ağır. Ayrıca erkek mesleği kabul edilip yok sayılan ya da erkek gibi görünmek zorunda bırakılan kadın motokuryeler topluma sesini duyurmaya çalışıyor.

Son olarak haber verilmeden çalıştığı kurumdan çıkarılan M.G., sadece 8 Mart’larda değil her zaman konuşulması gereken kadınların çalışma şartlarını bir iş platformunda ortaya koydu.

Yaklaşık 8 ay boyunca bir yemek platformunda motokuryelik yapan M.G., çalıştığı ve işten çıkarıldığı dönemde yaşadığı sıkıntıları paylaştı. Aynı zamanda öğrenci olduğunu ve borçları yüzünden okulunu dondurduğunu aktaran M.G., “Bir kadın kurye olarak susmak istemiyorum” diyerek günlük 13-14 saat boyunca yağmurda, soğukta, hatta hastayken bile çalıştığını belirtti. Gece vardiyasında zorlandığını firmaya defalarca ilettiğini söyleyen M.G. buna rağmen geceye yazıldığını aktardı.

“Resmi bildirimsiz işten çıkartıldım”

Resmî bildirim yapılmadan, sadece WhatsApp grubundan çıkarılarak iş ilişkisinin sonlandırıldığını iddia eden M.G., yapılanların yalnızca kendisine değil tüm emek veren kadın ve kuryelere yapılmış bir saygısızlık olduğunu ifade etti. M.G. paylaşımı sonrası firma tarafından aranıp özür dilense de devamında dönüş yapılmadığını da belirtti.

9.Köy’e konuşan Kadın Moto Kurye platformunun kurucusu Eylül Başak Çakmak ise yaklaşık 5 yıldır moto kuryelik yaptığını ifade etti. Çakmak, “İlk zamanlar kiralık edindiğim kendi motorumla çalıştım. Maalesef trafik kazaları dahil hiçbir sorunda yanımda olmadılar” dedi.

Yağmurlu bir günde geçirdiği kaza sonrası yaşadıklarını ise şöyle dile getirdi: “İş yerime 150 metre kala bir araç bana çarptı, asfalta düştüm ve sürüklendim. Motosiklet yürür haldeyse ve yapabileceksem yemeği restorandan alıp adrese teslim etmemi istediler. O sıralar annem ağır kanser hastasıydı. Pandemiden çıkmıştım, paraya ihtiyacım var diye denileni yaptım. Yaralarıma bakamadan 6 iş daha yaptırdıklarında bir kaldırıma oturup dakikalarca ağladım.“

Büyük bir teslimat firmasıyla iş görüşmesi sırasında yaşadıklarını ise Çakmak, “İşe alım şubesinde tuvalete girmek için içeri girdiğimde ‘kuryeler bu tuvaleti kullanamaz’ dediler ve insanlık dışı bir işe başvurduğumu anladım. Kabul edildim ama onlara benimle çalışmak için çok yetersiz ve düşük seviyede kaldıklarını söyledim ve başlamadım” sözleriyle anlattı.

Eylül Başak Çakmak

“Geriye yaşayacak kadar paranız kalıyor”

Vardiya sistemi dahil işe başlarken kapsamlı bilgilendirme yapılmadığını söyleyen Çakmak, firmaların yarattığı sorunlardan dolayı serbest piyasa kuryeliğine başladığını kaydetti ve şunları kaydetti: “İnsanların kafasında bir hayal var; kuryelik çok kazandırıyor diye. Hayır, değil. Şirket masraflarını, periyodik bakımları, yakıt ve kazaları düşün. Geriye yaşayacak kadar paranız kalıyor ve ihya olmuyorsunuz.”

Erkek meslektaşları arasında başta baskı görürken zamanla kendini ispatladığını belirten Çakmak, gündüzleri çalışıp geceleri Motorlu Taşıtlar Usta Eğiticilik Sertifikası almasının ardındaki hedefini şöyle aktardı:

“5-10 kişilik kadınlardan oluşan ekipler kurarak saha, meslek, motosiklet sürüş eğitimlerine kadar kadınları en ince detayda yetiştirmeyi istedim. Sonra bu ekipleri iyi firma ve koşullarda; tek tip giyim, tam donanım, uygun saat aralıklarında çalıştırmak istiyorum. Pes etmedim, kız kardeşlerimiz de etmesin. Koşullara ve yaşamın sürprizlerine daima hazır olsunlar. Son tavsiyem de ağlamaktan korkmasınlar.”

“Bu işe devam etmek gurur meselesi oldu”

Yaklaşık 3 yıldır motokuryelik yapan Sevgi K. ise eşinden boşandıktan sonra bir arkadaşının tavsiyesiyle bu işe başladığını ifade etti. Muhafazakâr bir ailede büyüdüğü ve daha önce çalışmadığı için başlarda çok zorlandığını söyleyen Sevgi K., “Hem ailemin tutumu hem de çalışma ortamındaki erkeklerden dolayı mesleği bırakmayı düşündüm. Ancak yapabileceğim başka bir iş bulamadım” dedi.

10 yaşındaki çocuğunu tek başına büyüttüğünü de aktaran Sevgi K., “Bir yerden sonra bu işe devam etmek gurur meselesi oldu. Ne kadar geç saatlerde, zor yerlerde çalışmak zorunda kalsam da çocuğuma kendi emeğimle bakmak için çabalıyorum” diye konuştu.

Sevgi K. ev kirasının 20 bin lira olduğunu söyleyerek, “60-70 bin lira gibi gelirimiz olduğu söyleniyor. Ancak motor masrafları, sosyal güvence gibi ödemeler hesaba katılmıyor. Firma logolu ekipmanları da kiralıyoruz. Geriye ne kaldığını tahmin edebilirsiniz” diye konuştu.

Çalışırken “erkek gibi” davranmak zorunda kaldığını paylaşan Sevgi K., “Kadınları ‘kolay paketlere yollama adı altında küçümseyici tutumlar görüyoruz. Topluma kendimizi kanıtlamayı bırakın, erkek meslektaşlarımız bile bizi istemiyor” ifadelerini kullandı. Sevgi K., tehlikeli bölge denilen yerlerde pozitif ayrımcılık ve vardiya saatlerini ailelerine göre ayarlamayı istediklerinde aşağılayıcı tutumlarla karşılaştıklarını da ekledi.

Sevgi K., yöneticilerin tek bir şikayeti bile duymak istemediğini belirtip, “İstemiyorsan çık, başkasını buluruz diyorlar. Kadın motokuryeler için iyi bir STK kurulması ve haklarımızı doğru düzgün savunmamız gerektiğine inanıyorum” dedi.

Türkiye’de kadın motokurye istatistikleri

Tüm Taşıma İşçileri Sendikası’nın (TÜMTİS) raporuna göre; Türkiye’de yaklaşık 100 bin esnaf kurye bulunuyor. Üç büyük platformun, İstanbul’da yaklaşık 30 bin işçi çalıştırdığı tahmin ediliyor. Firmalarda kadın kotası bulunmazken, çalışanlara dair veri paylaşımı da yapılmıyor. Bu nedenle Türkiye’deki net kadın moto kurye sayısına ulaşılamıyor.

Meslek derneklerinde de sayıları yok denecek kadar az olan kadın moto kuryeler için 2022 yılında Kadın Kuryeler Derneği’nin kurulması umut verici olmuştu. Ancak dernek çalışmalarının çeşitli sebeplerle aktif ilerlemediği gözlemleniyor.