Dul maaşı yetmeyince sokak satıcısı oldular

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Berfin Şengil

Türkiye’de nüfus gün geçtikçe yaşlanırken, düşük emekli maaşları nedeniyle yaşlılar daha fazla iş hayatına katılıyor. Gözler, emekli olmasına rağmen çalışan yaşlı erkeklere çevrilmiş olsa da gençliklerinde sigortasız işlerde çalışan ya da hiç çalışmamış olan yaşlı kadınlarda yoksulluk daha büyük bir sorun oluşturuyor. Vefat eden eşlerinden kalan maaşları yetmediği için sokaklarda ürettiklerini satan kadınlar, yaşam mücadelelerini 9. Köy’e anlattı.

Soğuk havaya rağmen tabure üstünde

Yapılan zamların ardından yaklaşık 10 bin lira dul maaşı aldığını söyleyen 78 yaşındaki Fadime T., her sabah 07.00’de yola düşüp yaklaşık 6 saat çalışıyor. Yaptığı poğaça ve börekleri, işe gidenlerin yoğun olduğu saat ve yerlerde, bir tabure üstünde satan Fadime T. dul maaşının yalnızca kiraya ve “nispeten az” gelen faturalarına yettiğini dile getirdi.

İki oğlu olduğunu ve eşini 3 yıl önce kaybettiğini belirten Fadime T., “Sokaklarda çalışan yaşlı çok. Neden ben de yapmayayım” diyerek 1 yıl önce sokak satıcılığına başladığından bahsetti. Bir süre yazın memleketten getirdiği kuru fasulye, bal gibi ürünleri satmaya çalışan Fadime T. çözümü el emeğinde bulduğunu şu sözlerle anlattı:

“Bunları satmaya çalışan yaşıtım çok. Sonradan hamur işi pişirmeye başladım. Tanesini 10 liradan satıyorum, bazen 30 tane gidiyor. Bazen oluyor ki öğlene kadar oturmuşum, 10 tane gitmemiş.“

Dizlerindeki kireçlemeden dolayı zor hareket etse de Fadime T., “Kiram bu ay 7 bin 500 lira oldu. Giriş kat, rutubeti, nemi çok. Elektrik, su faturasını da koy kiraya, tüm maaş gidiyor. Sattıklarım olmasa bir kilo portakal kursağımdan geçmez” dedi.

“Kadınlara yetmese de susmayı öğretmişler”

Fadime T., yağmur olmadığı müddetçe çok soğukta dahi sokaklarda olduğunu ve kat kat giyinerek saatlerce satıcılık yaptığını söyledi. Ayrıca kışın evde yeterince ısınamadığını şu sözlerle aktardı: “Çok soğuk olduğunda akşamdan akşama doğalgazı yakıyorum. Doğalgaz dediğin zengin işi artık. İyice ısınırsam her hafta aldığım yarım kilo ıspanağı, soğanı alamam. Çıkma diyorlar; eskiden bedava verdiklerinin bile kilosu şimdi 30-40 liraya satılıyor.”

Bazı günler örgü örüp, bu ördüklerini de 10-15 liradan satmaya çalıştığını belirten Fadime T., “Çocukların bunlardan haberi yok. Olsa yardım etmeye kalkarlar da ailelerinden artırıp verecekleri para kursağımdan geçmez. Dışarıya karşı hep yetiyormuş gibi davranıyoruz. Anneye, bacıya, kadın olana yetmese de susmayı öğretmişler” dedi.

Sattığı liflerle torununa bakıyor

7 bin lira dul maaşı alan 62 yaşındaki Sakine A. ise 9 yaşındaki torununun okul masrafları için ördüğü lifleri satıyor. Kızını doğum sırasında kaybeden ve damadı da bırakıp gittiği için torununa tek başına bakan Sakine A., “Okul demek kalemiydi, defteriydi masraf demek. En ucuz kalemin tanesi 10 lira. Sağ olsun eş dost da yardım ediyor ama yardım dediğin de bir yere kadar” diye konuştu.

4 yıl önce tekstilde çalışan eşini kaybeden Sakine A. kirada oturmadığı için kendisini bir parça mutlu hissettiğini belirtti. Torunu okula gittiği için zorlandığını belirten Sakine A., ürettiklerinin hesabını şöyle yaptı:

“Liflerin tanesini 40 ile 60 lira arasında satıyorum. Biri gelip ‘3 tanesi 100’e olsun’ diyince de kabul ettiğim oluyor. Liflerin yününü şimdilik 35 liradan alıyorum. Bir yumaktan bazen 2, bazen 3 tane lif çıkıyor.“

Yazın sattıklarıyla kışın doğalgaz faturasını ödüyor

Gençliğinde evlere temizliğe gittiğini belirten Sakine A., sigortasız çalıştığı için emekliliğinin bulunmadığını ifade etti. Ayrıca düğünlük, çeyizlik derken yazın daha iyi lif sattığını söyleyen Sakine A. kış aylarında bin liradan aşağı gelmeyen doğalgaz faturası için para biriktirdiğini dile getirdi:

“Bazen 15-20 tane birden alıyorlar. Kışın bu kadar olmuyor, günde bazen 2 tane bile gitmiyor. Ben de parayı biriktirebilirsem kışın doğalgaz faturasına veriyorum. Çocuğa varsa var, kendi kıyafetimizi falan da geçiyoruz. Üzerimdeki kabanın rahat 10 yılı var. Emekli maaşı hiçbir şeye yetmiyor, peki dul maaşı alanlar bu hayatın neresine, nasıl tutunsun.”

Dul ve yetim maaşlarına gelen zamlar

Geçen yıl temmuz ayında 12 bin 500 TL olan en düşük emekli maaşı, 6 aylık enflasyon oranında artırıldı. Buna göre; yasal düzenlemelerle bir değişiklik olmadığı takdirde taban maaş, 14 bin 469 TL olarak açıklandı. Bunun ardından dul maaşları da belli oldu.

Eğer vefat eden kişinin eşi çalışmıyorsa ve çocukları yoksa, dul maaşı olarak vefat edenin maaşının yüzde 75’i, yani 10 bin 851 TL ödeniyor. Ancak eş çalışıyorsa, maaşın yüzde 50’si, yani 7 bin 234,50 TL dul maaşı verilecek.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Şubat 2024 verilerine göre; 18 milyon 400 bin 671 SSK (4a) statüsünde, 3 milyon 44 bin 555 Bağ-Kur (4b) statüsünde, 3 milyon 651 bin 374 Emekli Sandığı (4c) statüsünde olmak üzere toplam 25 milyon 96 bin 600 çalışan (aktif sigortalı) bulunuyor. Buna karşın, 10 milyon 331 bin 697 SSK’lı, 2 milyon 715 bin 100 Bağ-Kur’lu, 2 milyon 304 bin 714 Emekli Sandığı’ndan olmak üzere toplam 15 milyon 351 bin 511 kişi emeklilik, malullük, ölüm aylığı ile dul ve yetim maaşı (pasif sigortalı) alıyor.