Zuhal Çiloğlan / Kapak Fotoğrafı: DepoPhotos
“Kim müteahhit, kim değil, kimin yetki belgesi var, kimin yok” devlet bilecek, vatandaş bilemeyecek. Türkiye’de inşaat sektöründe faaliyet gösteren müteahhitlerin belirlenmesi, kaydedilmesi ve takibi için oluşturulan kayıt sistemi “Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi” (YAMBİS), geçen Haziran ayında vatandaş girişine kapatıldı. Yapı üretim ve denetim süreçlerinde şeffaflığı sağlamak için kurulan sistemin vatandaş girişine kapatılması, hukukçular ve meslek odaları tarafından tepki topladı.
Dr. İnşaat Mühendisi ve Avukat Levent Mazılıgüney, Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik’in 27/4 maddesinde yer alan “Müteahhitlerin yetki belgesi numarası ve grubu ile ticari unvanları, haklarında uygulanan iptal işlemleri aleni olup, YAMBİS üzerinden erişime açık olacak şekilde yayımlanır.” ibaresini hatırlattı. Mazılıgüney, “Yönetmelik bu maddeyle hem şeffaflık hem de müteahhitlerle yapılacak işlerde bir nevi güvenlik sağlamayı amaçlıyor” dedi.
Konuya ilişkin 9. Köy’e değerlendirmelerde bulunan Mazılıgüney, şunları söyledi:
“Ülkemizde müteahhitlik sektörü belki de en kontrolsüz ticari sektördür. Bu nedenle de müteahhit sayısı kontrolsüz şekilde artıyor ve müteahhit sayısının fazlalığı sürekli haklı eleştirilere konu oluyor. Obez ve sağlıksız sektörün bir nebze kayıt altında olmasını amaçlayan sınıflandırma ve yetkilendirme şeffaf olmadığında sektör çok daha sağlıksız ve güvensiz olacak. Yurttaş biraz daha korumasız kalacak. Sistemin vatandaş girişine kapatılması açıkça mevzuata aykırıdır. Bu durum, şeffaf ve denetlenebilir idare ilkelerinin aksine şaibeye neden olur.“
Mazılıgüney, her depremden sonra yaşanan acıların bir nedeninin vahşi ve denetimsiz müteahhitlik sistemi ve bu sistemin devamından nemalanıp, iyileştirmekten ısrarla kaçınan siyaset olduğunu belirtti. Bir an evvel YAMBİS’in vatandaş girişine açılması çağrısında bulunan Mazılıgüney, “Müteahhitlik sektörü, Avrupa ve başkaca gelişmiş ülkelerdeki gibi vatandaş denetimi başta olmak üzere daha sıkı denetimlerle güçlendirilmelidir” şeklinde konuştu.
Meselenin sadece sistemin vatandaş girişine kapatılması değil, asıl sorunun yönetmeliğin kendisi olduğunu vurgulayan İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Hatay Şube Başkanı İnal Büyükaşık, 9. Köy’e yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Bugün isteyen insanlar H grubu yapı müteahhitti olabiliyor. Bir nitelik aranmadan, hiçbir teknik yeterlilik olmadan müteahhitlik yapabiliyorlar. İnsanların o müteahhitlerle ilgili bilgilere erişme hakkı bu yüzden çok önemli. Özellikle, deprem bölgelerinde şehir dışından da gelen müteahhitlik firmaları var. Depremzedeler, yerinde dönüşüm yaptırmak istediklerinde dışardan gelen müteahhitler de bir şekilde teklif veriyor. Ancak, tanımadıkları için bu müteahhitler hakkında çok da bilgi sahibi olamıyorlar, bu yönde bir endişe yaşıyorlar. Çünkü, belki de son paralarını kendi evlerini yaptırmak için kullanacaklar. Dolayısıyla çalışacakları müteahhitin kim olduğunu öğrenmek en doğal hakları.”
Eski Mimarlar Odası Ankara Şubesi Başkanı ve Mimar Tezcan Karakuş Candan, “Her kapatma, her şeffaflıktan uzaklaşma endişe yaratır. Yapılan işlerin kimlere verildiğinin bilinmesini, haber olmasını istemiyorlar” dedi.
Bu durumun yapı üretim süreci ve ekonomisi açısından doğru bir yaklaşım olmadığını belirten Karakuş Candan, 9. Köy’e yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Çok uzun süredir inşaat sektöründeki insanların kendi çevrelerini koruma kollama, büyük holdinglere peşkeş çekme yaklaşımı var. Yapı üretim sürecinde bir kapalı devre çalışma yaklaşımı gelişti. Yapı üretim, denetim ve koruma süreçlerinin tamamının şeffaf olması gerekiyor. Aksi takdirde, yapıların kimler tarafından nasıl yapıldığını, içinde yaşayanı koruyup koruyamayacağını öğrenmek zor hale geliyor. Dolayısıyla sağlıklı bir kentte yaşama oranınız düşüyor.“
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. KVKK uyarıları ve detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.