Burak Altınok
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın “İllere Göre Koruyucu Aile İstatistikleri” verilerine göre, Marmara Bölgesi’ndeki koruyucu aile ve koruyucu aile yanındaki çocuk sayısı arttı. Ancak yeni başvurular geçen yıla göre düşüşte. Hayat Sende Derneği Genel Koordinatörü Rümeysa Bozdemir, 2023’teki koruyucu aile başvurularındaki artışı Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında insanların duygusal reaksiyonlarından kaynaklı olduğunu söyledi. İnsanların “3 ay bakıp çocuğu geri vereceğim” diye düşünüp başvuru yaptığına işaret ederek, “İster afet zamanı olsun, isterse de normal bir zaman araştırma yapılmadan bir çocuğun aile yanına yerleştirilmesi mümkün değil” dedi.
KORUYUCU AİLE MARMARA BÖLGESİ İSTATİSTİKLERİ | ||||||||||
İL | Koruyucu Aile Yanındaki Çocuk Sayısı | Mevcut Koruyucu Aile Sayısı | Başvuru Sayısı | Koruyucu Aile Sayısı | Koruyucu Aile Yanına Yerleştirilen Çocuk Sayısı | |||||
2024 | 2023 | 2024 | 2023 | 2024 | 2023 | 2024 | 2023 | 2024 | 2023 | |
İstanbul | 1251 | 1191 | 1133 | 1080 | 147 | 1440 | 148 | 248 | 167 | 272 |
Tekirdağ | 160 | 153 | 145 | 141 | 10 | 4667 | 7 | 19 | 12 | 19 |
Edirne | 69 | 68 | 58 | 57 | 4 | 101 | 3 | 7 | 4 | 8 |
Kırklareli | 45 | 42 | 34 | 31 | 14 | 1004 | 4 | 5 | 6 | 6 |
Balıkesir | 236 | 224 | 210 | 199 | 24 | 5357 | 21 | 32 | 24 | 34 |
Çanakkale | 70 | 67 | 65 | 61 | 1 | 31 | 6 | 7 | 7 | 8 |
Bursa | 312 | 299 | 269 | 253 | 50 | 12235 | 25 | 52 | 26 | 55 |
Bilecik | 28 | 23 | 24 | 20 | 4 | 14 | 4 | 5 | 5 | 6 |
Sakarya | 139 | 126 | 115 | 104 | 9 | 83 | 15 | 13 | 15 | 18 |
Kocaeli | 265 | 252 | 231 | 217 | 2 | 77 | 10 | 23 | 9 | 26 |
Yalova | 39 | 40 | 30 | 28 | 1 | 1103 | 2 | 6 | 2 | 6 |
TOPLAM | 2614 | 2485 | 2314 | 2191 | 266 | 26112 | 245 | 417 | 277 | 458 |
Marmara Bölgesi’nde bulunan iller arasında koruyucu aile yanında bulunan çocuk sayısı 2023 yılında 2 bin 485 olarak kaydedilirken, 2024 yılının ilk 11 ayında bu rakam 2 bin 614 oldu. Koruyucu aile yanındaki çocukların bulunduğu illere bakılınca 1251 çocuk ile İstanbul en çok çocuğa ev sahipliği yapıyor.
Bununla birlikte koruyucu aile sayısında da artış gözlemleniyor. 2023 yılında 2 bin 191 olan koruyucu aile sayısı 2024 yılında 123 artarak 2 bin 314 oldu. Başvuru sayıları incelendiğindeyse dikkat çekici bir düşüş dikkat çekiyor. Koruyucu aile olmak için yapılan başvurular incelendiğinde 2024 yılındaki başvuru sayısı 2023’ün oldukça altında kalıyor. 2023 yılında 26 bin 112 olan başvuru sayısı, 2024 yılında sadece 266’da kaldı. Geçtiğimiz sene en çok başvuru 12 bin 235 ile Bursa’dan yapılırken, 2024 yılında en çok başvuru yapan il 147 başvuru ile İstanbul oldu.
Bölge | Koruyucu Aile Yanındaki Çocuk Sayısı | Mevcut Koruyucu Aile Sayısı | Başvuru Sayısı | Koruyucu Aile Sayısı | Koruyucu Aile Yanına Yerleştirilen Çocuk Sayısı |
Marmara | 2614 | 2314 | 266 | 245 | 277 |
Ege | 2851 | 2505 | 350 | 267 | 301 |
Karadeniz | 1001 | 856 | 146 | 122 | 137 |
İç Anadolu | 1959 | 1670 | 391 | 295 | 358 |
Doğu Anadolu | 429 | 322 | 62 | 54 | 214 |
Güneydoğu Anadolu | 647 | 483 | 57 | 84 | 94 |
Akdeniz | 1722 | 1319 | 169 | 228 | 335 |
“Koruyucu Aile İstatistikleri”, bölgeler bazında incelendiğinde en çok çocuğa ev sahipliği yapan bölgenin 2851 çocuk ile Ege bölgesi olduğu görülüyor. Ege’yi, Marmara (2614) ve İç Anadolu (1959) bölgesi takip ediyor. Aynı sıra mevcut koruyucu aile sayısı için de geçerli. Güncel başvuru sayısı incelendiğindeyse İç Anadolu 391 başvuruyla en çok başvurunun yapıldığı il konumunda. İç Anadolu’yu Ege (350) ve Marmara bölgesi (266) takip ediyor. Koruyucu aile sayısı ve koruyucu aile yanına yerleştirilen çocuk sayısında da bu sıralama değişmiyor.
Koruma altındaki çocukların desteklenmesini amaçlayan Hayat Sende Derneği Genel Koordinatörü Rümeysa Bozdemir, koruyucu ailelik prosedürü ve verilerdeki son iki yılda yaşanan değişim verilerini 9. Köy’e yorumladı.
Bozdemir, son 2 yıllık verileri doğru okumanın önemine dikkat çekti: “Geçtiğimiz sene 400 bine yakın koruyucu ailelik başvurusu yapılmasının temel nedeni 2023 yılında yaşanan depremdi. Depremden sonra toplum duygusal bir reaksiyon ile anne-baba kaybı yaşamış çocuklara destek olmak istedi ama bu bilinçli bir hareket değildi. İnsanlar “koruyucu ailelik başvurusu yapacağım, 3 ay bakıp çocuğu geri vereceğim” diyen kişilerle karşılaştık veya başvuru yapmaya giderken “çocuğu alıp geri döneceğim” bilinciyle giden kişiler gördük. Halbuki prosedür öyle değil, uzun ve detaylı bir araştırma süreci var. İster afet zamanı olsun, isterse de normal bir zaman araştırma yapılmadan bir çocuğun aile yanına yerleştirilmesi mümkün değil.“
Koruyucu aile olmak için yapılan başvuru sayısı karşısında aile yanına yerleştirilen çocuk sayısında yaşanan düşüşle ilgili verilere dikkat çeken Bozdemir, başvuran ailelerin bakım vermek istediği çocuk kriterleri olduğuna dikkat çekti. Koruyucu aile adaylarının bazı özel kriterleri olduğunu vurgulayan Bozdemir, “İnsanların çoğu 0-6 yaş arasındaki kız çocuklarına bakım vermek istiyor. Bu durumu da ‘anne-baba bağı hiç olmasın, ben yetiştireyim ve beni tanısın’ diyerek açıklıyor. Ama bunu sağlamak o kadar kolay olmuyor” dedi.
Bozdemir, 0-6 yaş arasında koruma altına alınan çocuk sayısının talebi karşılamadığına pratikte yaşanan sıkıntıları şöyle anlattı: “Bir diğer husus da her çocuk koruyucu aile yanına yerleştirmek için uygun olmayabiliyor. Mesela bir çocuk koruma altına alınır ve 2 ay sonra çocuğun anne ve babası bakım verebilir pozisyonda gelebilir. O durumda da koruyucu aile yanında kalabilecek çocuklar önceliklendiriliyor. Burada toplumun çocuklara bakım verme konusundaki motivasyonu ve algısı üzerine çalışmak gerekiyor çünkü 5 yaşındaki bir çocuk da anneye ihtiyaç duyuyor, 15 yaşındaki bir çocuk da…“
Rümeysa Bozdemir, Türkiye’de çocuk koruma sisteminde de bir dönüşüm yaşandığını vurguladı. “Geçmişte yetiştirme yurdu dediğimiz, bir odada farklı yaş gruplarından 20 çocuğun kaldığı, koğuş gibi bir sistem vardı” diyen Bozdemir, günümüzde bu yapıların yerini daha az çocuğun aynı evde kaldığı çocuk evlerine bıraktığını söyledi. Bozdemir, geçmişe göre sistem değişse de, değişmeyen tek şeyin, “şefkat” ihtiyacı olduğuna dikkat çekti: “Yeni sistemde barınma, giyim gibi somut ihtiyaçların karşılandığını söyleyebiliriz. Yiyecek, içecek, giyecek ve sosyal aktiviteler için belirli bir ödenek ayrılıyor. Dönem dönem değişebilse de eski sisteme kıyasla bir iyileşme görülüyor. Ancak sistemdeki bu iyileşme çocukların şefkat ve ilgiye olan ihtiyacını değiştirmiyor. Yeni aldığımız bir mobilya çocuğa “günün nasıl geçti?” diye soramaz.“
Çocukların eğitim hayatında yaşadığı sorunlara da dikkat çeken Bozdemir, devlet koruması altındaki çocukların eğitim hayatına devam etme oranının düşük olduğunu açıkladı. Bunun temel nedenlerinden birinin çocuğun yeterli bireysel ilgi alamamasından kaynaklanabileceğini belirten Bozdemir, öğretmen etkenine de dikkat çekti. Bozdemir, “Sadece koruma altında yetiştiği için sınıfında istemeyen öğretmenler, ön yargılı veliler ile karşılaşabiliyor. Bu durum, çocukların eğitim hayatına devamı konusunda olumsuz etkiler yaratabiliyor” görüşünü dile getirdi.
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. KVKK uyarıları ve detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.