Başka Antakya yok, tarihi doku kaybolmasın

Binlerce yıllık tarihi yapıları ve değerli sanat eserlerini barındıran Hatay’ın Antakya ilçesinde taş üstünde taş kalmadı. On binlerce insanın yaşamını kaybettiği bu felaket sonrasında bölgenin sahip olduğu kültürel miras da enkaz altında kaldı. O tarihi zenginliğin üzerinde şimdi kepçe ve dozerler dolaşıyor. Uzmanlar iş makinalarının yanında arkeologların olmasını istiyor.

ABONE OL

News

5 Mayıs 2023 13:59

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Haber: Mustafa Doğan Bulut / Fotoğraflar: Hakan Boyacı

Antakya bir yandan yaralarını sarmaya çalışıyor bir yandan kültürel servetini, tarihi zenginliğini enkaz altından çıkarmaya çalışıyor. Tarihi kentin mirasına sahip çıkan ‘’Hatay Ortak Meselemiz Platformu’’ öncülüğünde çok sayıda sivil toplum kuruluşları enkaz kaldırma çalışmalarında daha hassas olunması için uyarılarda bulunuyor.

Gerekli hassasiyet gösterilmiyor

Antakya, farklı kültürde insanların birlik ve huzur içinde yaşadığı, binlerce yıllık imparatorlukların miras bıraktığı tarihi dokusunun haricinde, gastronomide dünya çapında kabul görmüş bir kent olarak bilinir. Deprem felaketinin ardından Antakya, moloz yığınına dönüştü. Bölgede bulunan ‘’Hatay Ortak Meselemiz Platformu’’ üyesi ve Hatay Turizm Derneği Başkanı Hakan Boyacı değerli tarihi yapılar ve eserlerin enkaz kaldırma çalışmalarında gerekli hassasiyetin gösterilmediğini açıkladı.

Bakanlığa “enkaz kaldırmayı durdurun” çağrısı

Antakya Tarihi Kent Merkezi’nde, henüz tescilli yapılar bile koruma altına alınamamışken, ağır iş makinalarıyla çok hızlı bir enkaz kaldırma çalışması yapılıyor. Yerel platformlardan paylaşılan fotoğraf ve videolar üzerine bir araya gelen koruma platformları, Kültür ve Çevre-Şehircilik bakanlıklarına, Tarihi Merkezdeki enkaz kaldırma çalışmalarının acilen durdurulması talebiyle başvuruda bulundular.

Birçok özgün yapı onarılabilir

‘’Temizlenmekte’’ olan alanlarda (tescil kaydı olmasa da) tescile değer olan 1500’e yakın yapı olduğunu vurgulayan STK’lar, alanın Kentsel Sit, 1. Derece Arkeolojik ve 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı statüsünde olduğuna dikkat çekiyorlar. Kalıntıların büyük özenle ve uzmanlar eşliğinde kaldırılması halinde, birçok tarihi duvar, özgün yapılar, tavanlar ve oyma taşları gibi değerli elemanların yeniden onarımlarda kullanılabileceği vurgulanıyor.

Geri dönülmez bir hatanın içindeyiz

Enkaz kaldırma çalışmalarının kontrolsüz yapıldığının altını çizen Boyacı, ‘’ Enkaz kaldırılırken tarihi değeri olan taşlar ve malzemeler moloz olarak atılıyor. Habib-i Neccar Camii sırasında Liwan Otel yanındaki bina tescilli ya da tescil değeri olan bir yapıydı. İş makinelerinin başında uzman arkeolog, uzman mimar olmadan ayrıştırma yapılmadan alelacele ayakta yerleri yıkması ve enkazı alması koruma kanununa da aykırıdır. Tarihi kentte enkaz kaldırma uzmanlar ile yapılmalıdır. Bu yanlıştan acil dönülmelidir. Geri dönülmez bir hata içindeyiz lütfen durdurun’’ açıklamalarında bulundu.

Duyarlı sivil toplum kuruluşları, ‘’Depremde hasar gören kültür varlıklarının enkaz kaldırma işlemlerinde dikkat edilmesi gerekenler’’ başlığı altında 4 madde sıraladı:

-Deprem sonrası müdahalelere esas oluşturmak üzere, sit alanları ile tescilli veya tescilsiz kültürel miras niteliğinde yapıların konumları ve sınırlarını gösteren haritalar, ilgili kurum ve kuruluşlara ivedilikle iletilmeli, bunlarla ilgili yerinde gerekli işaretlemeler yapılmalıdır.

-Bu alanlarda tespit, değerlendirme ve enkaz kaldırma çalışmaları çok büyük hassasiyetle, enkaz sahibine de haber verilerek ve mutlaka uzman gözetiminde gerçekleştirilmeli; bu alanlara ağır iş makineleri sokulmamalıdır

-Enkaz kaldırma işlemi öncesi mutlaka fotoğrafla detaylı belgeleme yapılmalıdır.

-Yıkılmış ve büyük oranda hasar görmüş kültür varlıklarının yapı malzemeleri, onarım ve restorasyon çalışmalarında kullanılabilecek ve yıkılan yapılardan izler taşıyan değerli nesnelerdir. Bu nedenle kültür varlıklarına ait kalıntıların,

Ulaşımı aksatması ya da çevre için tehlike yaratması durumunda öncelikle parseli içinde toplanarak istiflenmesine, başka bir yere taşınmasına;
Başka bir yere taşınmasının zorunlu olduğu durumlarda diğer molozlardan ayrıştırılarak (ayrı bir alanda ve mümkün olduğunca yapı ve yapı adası bazında ayrı ayrı tasnif edilerek) saklanması;
Ayaktaki tehlike arz eden yapı ve yapı kalıntılarını yıkmak yerine mümkün olduğunca askıya alınarak yerinde tutulması, yerleşmenin özgünlüğünün korunabilmesi açısından önemlidir. Bu konu enkaz kaldırma çalışmalarına acilen dahil edilmelidir.

Boyacı, Antakya’da bulunan Kurşunlu Han’ın önünde bulunan Osmanlı dönemine ait şadırvanın enkaz kaldırma çalışmalarının sonrasında hasar gördüğünü, öncesini ve sonrasını çektiği video ile gözler önünde serdi.