1

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Haber: Elif Solmaz – İstanbul / Fotoğraf: Serra Akcan – csgorselarsiv.org

Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Selen Doğan, engelli kadınların “görülmemesinin” kabul edilebilir olmadığını vurguluyor. 

Kurulduğu yıldan beri bir savunuculuk alanı olarak medyaya kafa yoran, toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısıyla eleştirel medya okuryazarlığı refleksini güçlendirmeye, haber üretiminde kadın görünürlüğünü artırmaya, medya içeriklerindeki cinsiyetçilik, ırkçılık, homofobi ve türcülükle mücadele zeminini genişletmeye çalışan Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneğinin Yönetim Kurulu Başkanı Selen Doğan, “Yıllar içinde şunu fark ettik ki engelli kadınları yeterince içerememiş, medyada engelli kadınların nasıl temsil edildiğini izlememişiz.” Dedi. Derneğin çekirdek kadrosu olarak kadın, çocuk ve engelli alanlarına emek veren insan hakları savunucusu olduklarını kaydeden Doğan, “Bu deneyim bizi engelli kadınların medyada nasıl görüldüğü ve gösterildiği sorusuna yanıt aramaya yöneltti, medya içeriklerinde el ele veren cinsiyetçilik ve sağlamcılığın fotoğrafını çekmek istedik. İzlemenin sonucunda -Cinsiyetçi ve Sağlamcı Olmayan, Erişilebilir ve Kapsayıcı Bir Medya Mümkün– başlıklı raporu hazırladık.” bilgisini verdi.

“Sonuçların hiçbiri şaşırtıcı değil”

Raporda yer alan bilgiye göre, Türkiye medyasından 5 gazete, 3 haber sitesi ve 3 televizyon olmak üzere toplamda 11 haber kuruluşu izlendi ayrıca engelli kadınları konu alan 94 haber incelendi.

Çalışmanın sonuçlarına göre, engelli kadınlar ve kız çocukları en çok “şiddet konulu haberlerde” yer aldı. İncelenen 14 şiddet konulu haberin 6’sının cinsel istismar, 4’ünün kadın cinayeti, 2’sinin kadına karşı şiddet, birinin hakaret ve birinin de ihmal vakası olduğu ortaya çıktı.  Doğan, bu sonuçlar hakkında, “Aslına bakarsanız  elde ettiğimiz sonuçların hiçbiri şaşırtıcı değil. Medya endüstrisi –Sünni, Türk, beyaz, sağlam, varlıklı ve heteroseksüel erkek- dışında kimseye itibar etmiyor. Bu yanlı ve yanlış bakış açısının engelli kadınları da ‘görmemesi’ çok doğal, fakat kabul edilebilir değil. Bunu duyan gazete sahipleri ‘yılda şu kadar haberimiz engelli kadınlardan bahsediyor’ diye savunmaya geçecektir; konu o değil! Temsillerin doğru kurulması, beden-kimlik-emek sömürüsüne izin verilmemesi gerekir.” dedi.

“Engellilik kusur değil, çeşitliliktir”

Medya izleme çalışmalarına konu olan yüze yakın haberin neredeyse tamamında, engelli kadınlar ve kız çocuklarının ya istismara uğrayan, ya haklarını çiğnenen, ya görünmez olan, ya da sırf engelli diye başarıları abartılan kişiler olduğunu belirten Doğan, “-Engeline rağmen başardı-, -görmeyen gözleriyle öğrencilerine ışık olan öğretmen-, -engelli anne kendimi çocuklarına adadı- gibi haberleri bu nedenle tüyler ürpertici buluyoruz. Engellilik hastalık veya kusur değil, çeşitliliktir. Sıradanlaşması gerekir. Ancak böylelikle engelli kişilerin eşit yurttaşlık temelinde hak mücadelesi vermesi kolaylaşır. Toplumun algısını manipüle eden bu klişelerin medya sektöründe halen bir dolaşım değerinin olduğunu görmek bir iletişimci/gazeteci olarak beni acı acı güldürüyor.” diyerek şunları ekledi:

“Burada iki noktaya dikkat çekme ihtiyacı duyuyorum: Birincisi, haber tarafsız olamaz. Siz bir cinsel saldırı haberini sırf tarafsızlığınızı kanıtlamak için tüm ayrıntılarıyla -beş kişi A.K. adlı genç kadını ormanlık alana zorla götürdü ve sırayla tecavüz etti…- gibi anlatarak o özneyi ikinci kez yağmalayamazsınız. Hükümetlere çalışmıyorsanız eğer, haberinizin tüm ezilenlerden yana olması, hak ihlallerine dikkat çekmesi beklenir; kadınlar, LGBTİ+lar, mülteciler, çocuklar, hayvanlar ve ormanlar, Romanlar, yaşlılar, engelliler gibi… İkincisi; engellilerden uzaylı gibi söz etmeye gerek yok, kelime oyunlarına, lüzumsuz sevgi gösterilerine, daha önce yüzlerce kez kurulmuş o klişe cümlelere gerek yok. Engelli kişiler, kamusal düzende kapsayıcı hizmet sunumu ve eşit yurttaş anlayışı yerleşmediği için –engellenen- kişilerdir, bunun için de özel önlemlere ihtiyaç duyarlar ama bu onları

-özel kişiler- yapmaz. Dolayısıyla, acımamıza veya fazladan sevgi gösterilerine değil, haklarına ve var oluşlarına saygı duyulmasına ihtiyaçları vardır. Gazeteciliğin son birkaç on yılda geldiği noktada halen bunlar yapısal sorunlar olarak karşımızda ama neyse ki hak temelli haberciliği benimsemiş, haberin ne olduğunu bilen gazeteciler ve bağımsız medya kuruluşları var.”

“Her özne kendisini seslendirmeli”

Sosyal bilinç uyandırmak için çalışmalar yürütmeye devam edeceklerini  belirten Selen Doğan şunları da ekledi:

“Hem burada size anlattıklarım hem de raporumuzun eki olarak hazırladığımız –Medyada Engelli Kadın Temsilleri- afişindeki tipoloji (ekte yer alan), bizim yorumlarımız değil sadece. Aynı zamanda engelli kadın hareketinin deneyimledikleri bunlar. Her hak öznesi kendisini seslendirmeli. Buna öz savunuculuk diyoruz. Engelli kadınlar evet bu temsilleri dert ediyorlar, bu sağlamcı ve cinsiyetçi dilden rahatsızlar. Bunu dönüştürmek ve medya profesyonellerine bu işin nasıl yapılacağını öğretmek için birkaç yıl önce Engelsiz Kadın Haber Ağı’nı kurmuştuk, Altı Nokta Körler Derneği Kadın Meclisi ile birlikte. Öncü bir çalışmaydı. Örnekleri çoğaltmamız gerekiyor. Engelli kadınlar; kazanımlarıyla, sorunlarıyla, öncelikleriyle, maruz bırakıldıkları hak ihlalleriyle, mücadeleleriyle, güncel ihtiyaçlarıyla, ve birer birey olarak medyada doğru temsil edilmelidir.”