Gurbetin ağır yükü: Vanlı işçiler

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Şehriban Abi Türlü / Kapak Fotoğrafı: DepoPhotos

Van’da iş bulamayarak mevsimlik işçi olarak batı illerine göç etmek zorunda kalan işçiler çok sayıda sorunla mücadele ederken, güvencesiz çalıştırılma da bu sorunlardan biri olarak öne çıkıyor.

Türkiye genelindeki ekonomik kriz, yüksek enflasyon oranı ve bölgesel kalkınma eşitsizlikleri özellikle doğu illerindeki gençleri ve işçileri göç etmeye itiyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 verilerine göre, Van’da genç işsizlik oranı yüzde 30,39’u aşarken, kentte yeterli istihdamın bulunmaması nedeniyle binlerce kişi batı illerine mevsimlik işçi olarak gidiyor.

Nuri Aşkan

“Çocuklarımı özlüyorum ama zor koşullara onlar için katlanıyorum”

Ailelerden ve sevdiklerinden uzak kalan bu işçiler aynı zamanda düşük ücretler, kötü barınma koşulları ve yüksek iş kazası riski gibi sorunlarla karşı karşıya. İnşaat sektöründe çalışan Nuri Aşkan ve Zana Kurt, işsizlik nedeniyle Van’ı terk etmek zorunda kaldıklarını söyleyerek, ailelerinden uzak kalmanın psikolojik ağırlığını dile getiriyorlar. Yaklaşık 4 yıl önce ailesini arkasında bırakmak zorunda kaldığını ve batıda inşaat sektöründe çalışmaya geldiğini aktaran Aşkan, Van’daki durumunu ise şöyle anlatıyor:

“İş olmadığı için il dışına çıktım. Van’da bir çalışma yeri olsaydı veya bir üretim olsaydı il dışına çıkmazdım. Eve ekmek götüremiyordum açıkçası. Çocuklarımız aç kalıyordu, okul masrafları karşılanmıyordu. Şu an Adana’da çalışıyorum ancak İstanbul İzmir ve Antalya kentlerinde de çalışıyorum zaman zaman. 7 çocuk babasıyım, aylık giderim 30 bin lira.” Aşkan, “Çocuklarımı özlüyorum ama onlar için bu zorlu yaşam koşullarına katlanmak zorundayım. Yoksa ne kaldığımız yer ne de yediğimiz yemek iyi.” diyerek özlemini dile getiriyor.

“Gitsek de rahat edemiyoruz, kalsak da çaresiziz”

3 çocuk babası Zana Kurt ise Adana’da mekanik usta işçisi. Kurt Van’da iş bulmanın neredeyse imkânsız olduğunu veya düşük ücretle çalıştırıldıklarını belirterek şunları söylüyor:

“Van’da sanayi, yatırım, fabrika yok. Çalışacak bir iş bulsak bile ya günlük olarak alıyorlar ya da asgari ücretin bile altında çalıştırıyorlar. Ev geçindirmek, çocuk okutmak bu durumda nasıl mümkün olabilir? Çoğumuz mecburen batıya göç ediyoruz. Gurbette, ailemizden uzak, ağır işlerde çalışmak zorunda kalıyoruz. Ama gitsek rahat edemiyoruz, kalsak çaresiziz. Van’da iş imkanları olsa, kim ailesini bırakıp gurbet ellere gider? Burada bir fabrika açılsa, tarım desteklense, sanayi gelişse insanlar kendi memleketlerinde çalışırdı. Ama maalesef her geçen gün daha fazla insan göç etmek zorunda kalıyor.”

Dilgeş Aslan

“İşsizlik sorununun tek çözümü kente yatırım yapılması”

İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Dilgeş Aslan, Türkiye’de işçilerin güvencesiz çalıştırıldığını ve Vanlıların da bu güvencesiz sisteme ağır şekilde maruz kaldığını vurguluyor. Aslan, göç edenlerin ağır iş koşulları altında korunmasız bırakıldığını ve her yıl pek çok işçinin iş kazalarında hayatını kaybettiğini belirterek, şehir dışında çalışmanın en olumsuz faktörlerinden birini aileden uzak olmak olarak açıklıyor. Aslan sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Ailesinden uzak kalan işçi sürekli ailesini düşünebiliyor ve iş güvenliğini riske edebiliyor. Öte yandan barınma sorunları ve iş göçü sonrası oluşan iş ortamı da psikolojik etkileri olan faktörler. Her ilden farklı kişiliklerin buluştuğu bir ortamda çatışmalar veya barınma ile ilgili anlaşamama durumları ortaya çıkabiliyor. Bu durum da işçiyi güvenliğini düşünememeye itebiliyor. Buna şef veya iş sahiplerinin işi erken bitirme baskısı da eklenince iş kazaları ortaya çıkabiliyor.”

Van’da işsizlik sorununun çözümü için önerilerde bulunan Aslan, “Bu sorunun öncelikli yolu yatırım yapılmasını sağlamak. Yatırıma yönelik bir politika geliştirilmesi gerekiyor. Sanayinin ve tarımın gelişmediği şehirde sınır ili olmasına rağmen sınır ticaretinin asgari düzeyde kalıyor olması işsizliğin en büyük sebeplerinden birisi.” diyor.

Yerel yönetimlerin gerçek anlamda işleyebilmesi halinde birer istihdam alanı haline gelebileceğini söyleyen Aslan, genç nüfusun istihdama katılımının sağlanmasının Vanlıları il içinde tutmakta önemli bir adım olacağını ifade ediyor. Aslan şöyle konuşuyor: “Genç nüfusun istihdama katılmasının sağlanması için öncelikli olarak mesleki eğitimin nitelikli mesleki eğitimin geliştirilmesi gerekiyor. Bunun için de eğitim politikasının düzenlenmesi gerekir. Ne okuyan ne çalışan bir genç kitlesi var. Bu kitlenin istihdamını sağlayabilmek için okuyanların eğitim süreçlerine dahil edilmesi eğitim süreçleri içerisinde yer almasının sağlanması gerekiyor. Çalışmayanlar için de istihdam alanlarının yaratılması gerekiyor.”

Aslan, son olarak ölümle sonuçlanan iş kazalarına değinerek şunları söylüyor: “Türkiye’de nereden bakarsanız yılda en az 2 bin kişi iş kazalarında yaşamını yitiriyor ve bunun da sebebi çalışılan ortamların güvencesizliği. Yani bir iş güvenliği kültürü yok. İş güvenliği kültürünün oturmadığı yerde de iş kazalarının önlenmesi çok kolay olmuyor. En son İşçi Meclisi’nin raporuna göre Ocak ayında 177 kişi iş kazalarında yaşamını yitirdi.”