Devlette kontenjan, özelde bütçe yetmiyor: Gençler psikolojik desteğe ulaşamıyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Beyza Bedir

“Bir seans bin 500 lira… Ama ben ay sonunu zar zor getiriyorum...” Bu cümle, yalnızca bir öğrencinin değil, Türkiye’de binlerce gencin ortak hikayesi. Gençler arasında ruhsal sorunların yaygınlığı artarken, psikolojik desteğe erişim oranı hâlâ düşük seviyelerde seyrediyor.

Yapılan araştırmalar, üniversite öğrencilerinin yaklaşık yüzde 40’ının stres, yüzde 45’inin anksiyete ve yüzde 35’inin depresyon belirtileri gösterdiğini ortaya koyuyor. Üstelik birçok genç, bu semptomlardan birkaçıyla aynı anda mücadele ediyor. 18 – 24 yaş aralığındaki gençlerle yapılan saha araştırmaları da tabloyu doğruluyor. Katılımcıların yaklaşık yüzde 44’ü psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğunu belirtirken, bu ihtiyacını karşılayabilenlerin oranı yalnızca dörtte bir civarında kalıyor.

Devletin sunduğu psikolojik destek hizmetleri, Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri, devlet hastanelerinin psikiyatri poliklinikleri ve üniversite danışmanlık birimleri, özellikle düşük gelirli gençler için önemli bir kaynak. Ancak kontenjan sınırlılığı, uzun bekleme süreleri ve bölgesel erişim farkları bu hizmetleri her zaman ulaşılabilir kılmıyor.

“Seans ücretleri 6 bin liraya kadar çıkabiliyor”

Özel sektördeki tablo ise daha çarpıcı. 2025 itibarıyla özel terapist seans ücretleri ortalama bin 250 ila 4 bin 800 lira arasında değişiyor; bazı kliniklerde seans ücretleri 6 bin liraya kadar çıkabiliyor. Bu da terapiyi, pek çok genç için erişilmesi güç bir hizmete dönüştürüyor.

“Sınav, iş bulma kaygısı ve ekonomik belirsizlik baskı nedenleri”

Psikolojik Danışman Enes Murat Ceylan, gençlerin ruh sağlığı hizmetlerine erişimi hakkında açıklamalarda bulundu. Ceylan, gençlerle yaptığı görüşmelerde en sık karşılaştığı sorunların kaygı, umutsuzluk, tükenmişlik, motivasyon kaybı ve yalnızlık olduğunu söylüyor: “Özellikle sınav süreçleri, iş bulma kaygısı, ekonomik belirsizlikler ve kimlik arayışları gençlerin üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Sosyal medyada sürekli bir karşılaştırma döngüsü içinde olmak da özgüveni zedeliyor. Pek çok genç, ‘Herkes ilerliyor, ben yerimde sayıyorum’ düşüncesiyle geliyor. Bu duygusal yük, bazen depresif belirtilere veya sosyal geri çekilmeye kadar ilerleyebiliyor.”

“Lüks hizmet gibi algılanıyor”

Gençlerin, ekonomik nedenlerle terapiyi yarım bırakması ya da hiç başlamamasının yaygın bir durum olduğuna dikkat çeken Ceylan, bu durumun ruh sağlığı desteğiyle ilgili “lüks hizmet” algısı yarattığını vurguladı: “‘Keşke devam edebilsem’diyen çok fazla danışan oluyor. Özellikle öğrenci ya da yeni mezun gençlerin, düzenli seanslara bütçe ayırması neredeyse imkânsız hale geldi. Bu da ruh sağlığı desteğinin bir lüks hizmet gibi algılanmasına yol açıyor ki bu çok üzücü.”

Ceylan’ın verdiği bilgiye göre bazı uzmanlar, özellikle öğrencilerin psikolojik desteğe erişimini kolaylaştırmak indirimli seans ücretleri veya “sosyal tarife” uyguluyor.

“Her gence ulaşmak hâlâ çok zor”

Ücretsiz destek arayan gençler için mevcut sistemde bazı alternatifler bulunduğunu söyleyen Ceylan, bu imkânların kapsayıcılığının ise sınırlı olduğuna dikkat çekti: “Üniversitelerin psikolojik danışma merkezleri öğrencilere ücretsiz hizmet veriyor ama randevu yoğunluğu çok fazla. Belediyelerin psikolojik danışmanlık merkezleri, özellikle büyük şehirlerde aktif; bazı ilçelerde gençlere özel psikososyal destek birimleri de var. Ayrıca bazı sivil toplum kuruluşları, gönüllü psikologlarla ücretsiz veya sembolik ücretli seanslar düzenliyor. Yine de bu sistemlerin sürdürülebilirliği sınırlı; her gence ulaşmak hâlâ çok zor.”

Ceylan’a göre, gençlerin ruh sağlığı hizmetlerine erişimini kolaylaştırmanın yolu, bu hizmetleri kamusal bir hak olarak tanımaktan geçiyor. Ruh sağlığının temel bir ihtiyaç olduğunu vurgulayan Ceylan, devlet destekli danışma merkezlerinin yaygınlaştırılması ve ücretsiz erişime açık hale getirilmesini önerdi.

Ceylan ayrıca, “Okul ve üniversite psikolojik danışmanlarının sayısı artırılmalı; öğrencilerle birebir görüşme yapabilecekleri alan ve zaman yaratılmalı” önerilerinde bulundu.