Fındıkta hüsran: Hasar hem üreticiyi hem mevsimlik işçiyi vurdu

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Yüsra Batıhan

Küresel ısınma, ani sıcaklık artışları ve düşüşleri, zirai don derken bu yıl pek çok üretici zarar etti. Bu ürünlerden biri de aşırı soğuk ve sıcakla harmanlanarak dalında çürüyen ve bahçelere dökülen fındık oldu. Tabi bu kayıp yalnızca üreticiyi değil, mevsimlik tarım işçilerini de zarara uğrattı. Her iki kesim de yüzünün gülmediğini dile getirirken, 9. Köy olarak fındık çiftçisi ve mevsimlik tarım işçileriyle bu yıl fındık hasadında yaşanan zararın etkilerini konuştuk.

Eren Atasoy

“Üreticinin yüzünü güldürecek fındık yok”

2015 yılından bu yana memleketinde fındık işiyle uğraşan Ordu Ünyeli Eren Atasoy, son yıllarda fındık üretimindeki sıkıntıların arttığına dikkat çekti. 2023 yılından bu yana fındıkta küfün gittikçe yoğunlaştığına ve fındıkların döküldüğüne işaret eden Atasoy, diğer sorunları ise şöyle aktardı:

“2 yıldır kokarcalar çok etkili. 2024 Ekim’i de uzun zaman sonra ilk defa bu kadar yoğun bir kar yağışıyla başladı. Mart ayında da ciddi bir donla karşı karşıya kaldık. Şubat, mart ve nisan da 3 defa don vurunca fındık hasar aldı. Yüzde 90 ile 100 oranında hasar  alınan bölgeler oluştu. Don sonrası oluşan fındık da dalda kalmadı. Temmuz ayı itibariyle dökülme yaşandı. Bu yüzden birçok üretici bahçeye girmiyor. Bahçeye girecek bir neden yok. Fındık çok kalitesiz. 3 ton fındık çıkan yerden 300 kilo çıkıyor. Bazı bahçelere hiç girilmiyor. Üreticinin yüzünü güldürecek bir fındık yok.”

“Üretici işçi tutamıyor”

Fındığın ziyan olması sonucunda mevsimlik fındık işçisinin de sorunlar yaşadığını söyleyen Atasoy, “Geçen yıllarda köylere mevsimlik işçiler geliyor, çadır kuruyordu. Bu sene hiç görmedim. Gelenler de geri döndü. Üreticiler fındık kurtarmıyorsa kendi imkanıyla topluyor. İşçi tutmuyor çünkü üreticiyi kurtaramayan fındık işçiyi de kurtarmıyor. 15 tarım işçisi bir günde bir ton fındık toplayabiliyor ama öyle bir bahçe yok şu anda. 15 tane işçi çalıştırmanın maliyeti 30 bin lirayı geçiyor. Kimse de bu riski alıp işçi tutamıyor. Hem üretici hem işçi mağdur” diye konuştu.

“Üretici mağdur ama destek yok”

Bu durumun ekonomik bir göç dalgasına neden olabileceğinin altını çizen Atasoy, devletin üreticiye destek sunmadığı gibi baskı uyguladığına dikkat çekiyor. “Büyük tarım sayımı” adı altında üreticinin elindeki ürüne göre vergilendirilmesinin öngörüldüğün söyleyen Atasoy, “Üretici zaten mağdur ama hiçbir destek yok. Bizim hasarımızı karşılamadığı gibi ilçe tarım eliyle de yeni sorunlar yaratılıyor” dedi.

“15 gün ancak çalıştık”

20 yıldır Karadeniz ve Çukurova’nın farklı bölgelerine işçi götüren dayıbaşı (fındık işçilerinin çavuşlarına verilen isim) Ahmet Altın da bu yıl yalnızca masraflarını karşılayabildiğini söyledi. Bu yıl götürdüğü işçi sayısının da iş sayısının da yarı yarıya düştüğünü belirten Altın, “Bunun nedeni fındığın olmaması. Biz bundan yarı yarıya zarar ettik. Her yıl işçi götürüyorduk. bu yıl götüremedik. Götürdüğümüz işçiler de çalışamadı zaten. Her yıl 40-45 gün iş oluyordu. Bu yıl 15-20 gün ancak çalıştık” dedi.

“Masraflar arttı ama gelir olmadı”

Çalıştıkları günler azalırken masraflarının da arttığına dikkat çeken Altın, işçilerin yaşadıkları sorunları ise şu sözlerle aktardı:

“Bu yıl bizim de işçilerin de masrafı arttı ama bir gelirimiz olmadı. Bir destek de verilmiyor. İşçilerin tamamının da bir desteğe ihtiyacı var aslında. Geliyorlar yol parası, gidiyorlar yol parası. Yemek masrafları oluyor. Zaten bu yıl iş de olmadı. Gelip 10-15 gün çalıştılar. O da anca masraflarını karşıladı. Onlara birşey kalmadı. Bana da bir şey kalmadı. Başa baş gitti. Sadece fındık da değil üzüm de, kayısıda da aynı sorunu yaşadık. Bir de sigortamız yok, güvencesiz bir biçimde çalışıyoruz. Ama  iş mevsimi olunca mecburen de çıkıyoruz. Yani bu yıl ne bizim ne üreticinin yüzü güldü.”

Okul masraflarını karşılamak için fındık topluyor: “Masraf arttı para azaldı”

16 yaşında lise öğrencisi olduğu için ismini veremediğimiz işçilerden N.R. 4 yıldır mevsimlik işçi olarak fındık toplamaya gidiyor. 1 günlük yevmiyesi bin 500 lira olan N.R. işe yalnızca 9 gün gidebildiğini kaydetti. N.R. “Geçen sene bin 250 liraya gidiyorduk. Geçen sene 25 gün gittik. Bu yıl yevmiye çok az arttı. Birde hiç iş olmadı. Sadece 13 bin lira toplayabildim. Ben bu topladığım parayı okul masraflarımı karşılamak için kullanıyordum. Bu yıl masraf artı para azaldı. İş koşulları da daha zordu. Sıcaklık artışları oldu. Mola saatlerimizi de düşürdüler” diye konuştu.

“Bilgisayar hayalim fındıklar gibi döküldü”

Ödevlerini daha rahat yapabilmek için bir bilgisayar almak istediğini söyleyen N.R. “Bunun için işe geliyordum ama bu hayalim de bahçeye dökülen fındıklar gibi döküldü. Artık seneye hasat iyi olursa seneye alırım” dedi.

“Bu yıl iş olmadığı için Ankara’da iş bulmak zorundayım”

Ankara’da üniversite okuyan N.R.’nin ablası Ş.R. de aynı dertten muzdarip. Üniversite okurken ev kirası, fatura, okul masrafları gibi pek çok masrafı olduğunu bu nedenle her yaz fındık toplama işine geldiğini söyleyen Ş.R. “Bu yıl işin olmaması demek, ben Ankara’ya gider gitmez daha erken part-time iş bulmak zorunda kalacağım anlamına geliyor. Ankara’da oturduğumuz evin kirası, masraflarını karşılamakta zorlanıyorduk. Bu yıl kendim için bir harcama yapacaksam ondan da vazgeçmiş oluyorum” dedi.