Sedat Türlü
Van, büyükşehir olmasına ve İran ile sınırı bulunmasına rağmen Türkiye’nin en yoksul illeri arasında. Kentte işsizlik önemli bir sorun. İşçilerin asgari ücretin altında çalıştırılması, yoksulluğu daha da derinleştiriyor. Vanlılar çareyi sınır ticaretinde arıyor.
Yurt dışına çıkış harçlarının 150 TL’den 500 TL’ye çıkarılması, alım gücünün giderek azalması sınır ticaretini daha da zorlaştırdı.
Sınır ticareti yapanlar genellikle haftada bir Irak ve İran’a giderek orada yasal hakkı kadar ürün alıp bunları Van’da satmaya çalışıyor.
Sınır ticareti yapanlar sabahın erken saatlerinde araç tutup sınır kapısına gidiyor. Orada saatlerce bekledikten sonra sınırdan geçip hızlıca ürünleri alıp geri dönüyor.
9. Köy’e konuşan yerel ticaretçilerden İsa Aksın, İbrahim Torsun ve İhsan Abı giriş ücretlerinin yükselmesi karşısında işsiz kalacaklarını söylediler.
İsa Aksın
2 yıldan bu yana İran’dan yaptığı sınır ticareti ile geçimini sağlayan İsa Aksın, tek işinin bu olduğunu söyledi. Meslek sahibi olmadığını da belirten Aksın, “Van’da iş olanakları yok. Bu yüzden bu işle uğraşmak zorunda kaldım. Ürünler İran’da daha ucuz. Burada Türk parası değer görmediği için maddi durumumuzu olumsuz etkiliyor. Yurt dışı çıkış ücretleri de arttı. Giderimiz fazla olunca bize bir kâr kalmıyor. Böyle devam ederse bu işi de bırakmak zorunda kalacağım” dedi.
İran’dan getirdiği mutfak eşyasını pazarda satmaya çalıştığını anlatan Aksın, “Ürünleri İran’dan almak nasıl bir dert ise burada da satmak ayrı bir dert. Pazarda da ayrıca yerin kirasını ödemek zorunda olduğumuz için pazara yakın bir yerde satmaya çalışıyorum. Sabahtan akşama kadar ayakta kalıyorum. Bir tanıdık olursa ürünleri alıyor ya da aldığım fiyatın çok az kârıyla satmak zorunda kalıyorum. Yoksa aldığım ürünleri haftalarca satamıyorum. Elimde kalıyor” diye konuştu.
İhsan Abı
İhsan Abı da sınır ticareti ile uğraşanlar arasında… Türkiye’deki pahalılığın ticaret yapılan komşu ülkelerini etkilediğini ifade eden Abı, “Tütün ürünlerine gelen zamlar İran ve Irak’ta anında fiyatlara yansıyor. İran’da da enflasyon var ama Türkiye’den talep edilen ürünler direkt bizim fiyatlara endeksli. Giriş ücretleri 500 TL’ye çıktı. Geçimini sınır ticaretinden sağlayan insanlar için çok zor oldu bu” dedi.
İhsan Abı, “Bir an önce serbest olan ürün yelpazesinin genişletilmesi gerekiyor. Örneğin elektronik ürünleri, hayvansal ürünleri getirmek yasak. Genelde aynı ürünü birden fazla adet getirmek yasak. Ama çözüm bunların hiçbiri değil. Vatandaşı sınır ticaretine yönlendirmek yerine onlara kentte iş imkanı sağlamak gerek. Yatırım desteği verip vatandaşı ülke ekonomisinde üretken duruma getirmek için çaba sarf edilmeli” taleplerinde bulundu.
Hakkari’nin İran sınırında olan Esendere beldesinde yaşayan ve 3 yıldır sınır ticareti ile uğraştığını söyleyen İbrahim Torsun ise “Sadece bu işi yapıyorum çünkü ülkedeki işsizlik ve ekonomik kriz bize başka alan bırakmıyor. Hem işsizlik hem yoksulluk hem de pahalılık had safhada. Oradan getirdiğimiz her şey bize çok uygun geliyor. Türkiye’deki pahalılık başka hiçbir yerde yok. İran’dan getirdiğimiz her şey burada neredeyse yarı fiyatına. Irak’ta da durum farklı değil. O ülkeler daima ürünlerin daha ucuz olmasını sağlıyor. Bizde ise yeni yasanın faaliyete geçmesiyle giriş çıkışlar 500 tl oldu. Bu yöntem ancak halkın daha çok yoksullaşmasını sağlar. Sınır ticareti yapanlar olarak fiyatların düşürülmesi ve gümrük bedellerinin eski fiyatlarına dönmesini istiyoruz” dedi.
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. KVKK uyarıları ve detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.