Hukukçu kaval ustası: Mahir Panayır

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

1

Bidal Genç

İnsanlığın üflemeli ilk müzik aletlerinden biri olan ve çoban çalgısı olarak bilinen kaval, Anadolu’nun da kadim çalgısı… Peki, kaval nasıl yapılıyor, hangi aşamalardan geçerek son halini alıyor? Adanalı kaval ustası Mahir Panayır, unutulmaya yüz tutmuş mesleğinin inceliklerini anlattı. Bir kamu kuruluşundan emekli olduktan sonra hobi olarak kaval yapmaya başlayan Panayır, Adana’nın Seyhan ilçesindeki atölyesinde dört yıldır kaval oyuyor.

Mahir Panayır, kavalın türlerini anlatarak söze başlıyor. Uzun, kısa, dilli ve dilsiz kaval çeşitlerinin bulunduğu bilgisini veren Panayır, kaval yapım sürecinin tür ve kullanılan ağaca göre değiştiğini belirtiyor. Panayır, “Güzel ses verdiği için insanlar daha çok erik ağacından yapılmış kavalları tercih etse de kayısı, kızılcık, Adana yöresi ağaçlarından yeni dünya, hurma, zanzalak ve diş budak ağaçlarından da kaval yapılıyor” diyor.

İdeal kaval, nasıl ağaçtan yapılır?

Her ağaçtan kaval yapılamayacağını ifade eden Mahir Panayır, düz ovada yetişen erik ağacı ile yaylalarda yetişen ağaçlar arasında dahi farkların olduğunu vurguluyor. Kaval ustası Panayır; üzerine kar yağmış, soğuk havada yetişen ağaçlardan daha iyi kaval yapıldığını, sıcak yerlerde yetişen ağaçların ise kendisini saldığını belirterek, bu nedenle kaval yapımında daha çok yayla ağaçlarının
tercih edildiğini söylüyor.

Kavalın yapım süreci

Yayla köylerinden satın aldığı ağaçları aylarca gölgede kurutan Panayır, ayazda kalan ağacın daha çabuk kuruduğunu belirtiyor. Panayır, acil siparişlerde ise kurutma işlemi için fırın kullanıyor. Kurutma işleminden sonra atölyesindeki makine ile kesim biçim işlemi yapan, ardından torna makinesinde yontma işlemine geçen ve bu işlemler için yaklaşık iki gün çalışan Mahir Panayır, yontma işleminden sonra siparişin ölçüsüne göre delme ve oyma işlemlerine geçiyor. İnce işçilikle düğüm yerlerini yontan usta, kavalın boğumlarını oluşturmak için törpüleme yapıyor. Panayır, bu işlemler sırasında kavalın kırılmaması için içine demir çubuk yerleştirdiğini ve bunun da bu işin püf noktası olduğunu sözlerine ekliyor.

“İncelik isteyen, gönül işi bir meslek”

Mahir Panayır sipariş usulü çalışıyor. Türkiye’nin dört bir yanından sipariş aldığını, yurt dışından dahi müşterileri olduğunu belirten Panayır, karşılaştığı zorlukları ise şu sözlerle anlatıyor: “Yontma ve delme işlemleri sırasında ağaçta herhangi bir çürük varsa ve yontmaya rağmen çürük devam ediyorsa kaval olmaz. Baştan başlamak gerekir işe. Notaların yerleri milimlik yanlış delinse dahi tüm emek çöpe gider. Kaldır at! Tekrar baştan başla. Bu sebeple kaval yapımı milimlik de olsa hata kabul etmez.”

Panayır, yontma işleminden sonra kavalın ağız kısmına derlin adı verilen plastik ağızlığın geçirildiğini söylüyor. Ağızlığın kavala uyması için törpülenmesinin gerektiğini belirten Panayır, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Tüm bu işlemlerden sonra sipariş verenin isteği doğrultusunda, nota listesine göre delik açılıyor. Ardından doğal rengini alması ve uzun ömürlü olması için makine aracılığı ile parlatma işlemleri yapılıyor. Bu kadar sabır ve incelik isteyen bir meslek kesinlikle bir gönül işi.”

“İnsan mutlu olduğu işi yapmalı”

Panayır, kavalın üzerindeki yuvarlak şeritleri oluşturmak için tel kullandığını belirtiyor. Kaval ustası Panayır, tel ile şerit oluşturma yönteminin kendisine ait olduğunu söylüyor ve kaval yapımındaki birçok inceliği deneme-yanılma yöntemiyle keşfettiğini anlatıyor. Panayır’a göre Kültür ve Turizm Bakanlığı kendisine sahip çıkmalı.

“Yapabileceğiniz başka meslekler varken neden hobi olarak başladığınız bu işi devam ettirme kararı aldınız?” sorusuna Panayır şu cevabı veriyor; “Evet yapabileceğim başka mesleklerim var ama ben, bana huzur veren ve sevdiğim işi yapmak istedim. Kaval bizim kültürümüzün bir parçası. Bu atölyede çalışırken huzur buluyorum. Az da kazansam, insanlar çok fazla rağbet göstermese de sorun yok. Ben bu işi seviyorum ve insanların kendilerini mutlu eden işleri yapmaları gerektiğini düşünüyorum.”