Üniversiteler engelliler için erişilebilir mi?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Haber: Gülistan Özel / Kapak Fotoğrafı: Depophotos

Engelliler Kanunu’nun 15. Maddesi  “hiçbir gerekçeyle engellilerin eğitim alması engellenemez” diyor ama eğitim hayatının bir çok aşamasında engelliler yeni engellerle karşılaşıyor. 

Evde, sokakta, ulaşımda; günlük hayatın bütün zorluklarını üst seviyede yaşayan engelli bireyler için yüksek öğrenim hayatı da bir çok problem ve eksiklerle dolu. Kampüs içerisinde, yurtlarda, asansör, rampa, özel yönlendirme eksiklerini dile getirmekten akademik ihtiyaçlarına sıra dahi gelmiyor.  Engelli öğrenciler yeterince sesli kitap olmadığından, derslerde işaret dili tercümanı bulunmadığından şikayet ediyor.

Sağlık,  ulaşım, iş hayatı, adalet ve sosyal güvenlik gibi konularda engelli bireyler de ciddi sorunlar yaşıyor.  Ama onları bir büyük sorunu da eğitim hayatında. Engellilere yönelik farkındalığın yeterli olmadığı ülkemizde, zihinsel veya fiziksel sebeplerden dolayı bir veya birden fazla hareketleri, duyuları veya işlevleri kısıtlı olan 13 milyon engelli birey var. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre; nüfusun yüzde 12,29’u engelli.

 Kamu kurumlarında yüzde 4, özel sektörde ise yüzde 3 engelli istihdam edilmesi kanunen zorunluluk olduğu halde her iki alanda da engellilerin sigortaları ödenerek, iş hayatına dahil edilmedikleri Sayıştay raporlarına girdi. İş başvurularının çoğunluğu ise eğitimsiz oldukları gerekçesiyle reddediliyor. Bu yüzden de engellilerin eğitim koşulları tartışılıyor.

Eğitime erişimde fırsat eşitliği yok

Engelliler Kanunu’nun 15. Maddesinde “Hiçbir gerekçeyle engellilerin eğitim alması engellenemez. Engelli çocuklara, gençlere ve yetişkinlere, özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve engelli olmayanlarla eşit eğitim imkanı sağlanır” ibaresi yer alıyor. YÖKSİS verilerine göre yaklaşık 50 bin engelli öğrenci bulunuyor. Engelli öğrencilerin 25 bin 136’sı önlisans, 22 bin 289’u lisans, 290’u yükseklisans 36’sı ise doktora eğitimi alıyor. Fakat bu rakamların çok daha üstünde engelli öğrenci var. 2015 yılından beri engellilerin eğitimine yönelik çeşitli uygulamalar hayata geçirildi. Her üniversitede Engelli Öğrenci Birimi oluşturuldu. Engelli öğrencilere kontenjanlardan, sınavlarda ek puan uygulamalarına kadar birtakım ayrıcalıklar verildi. Ancak eğitim fırsatları artsa da eğitime erişim çok kısıtlı. 9.Köy’e konuşan engelli bireyler yaşadıkları sorunları anlattı. 

Öğrenci birimi yetersiz 

Ali Karadağ görme engelli bir üniversite öğrencisi. Karadağ, yükseköğretime giriş sınavlarında kendisine tanınan haklarından yararlanamadığını belirterek, yaşadığı zorlukları şu sözlerle ifade etti:

“Sesli kitaplara erişimim zor oldu ve sınav sürecinde dezavantajlı hissettim. Ayrıca, kampüs içindeki binalara ulaşmak için yetersiz engelli rampaları nedeniyle zorluklar yaşadım. Engelli öğrencilerin daha kolay bir şekilde dolaşabilecekleri, erişilebilir kampüslerin oluşturulması çok önemli. Her gün arkadaşlarımın yardımıyla fakülte binasına giriş yapabiliyorum. Asansörler çoğu zaman bozuk, oraya buraya çarpa çarpa ilerliyorum. Görme engelim var diye okumayayım mı? Benim de hayallerim var. Bu yaşıma kadar mücadele ettim üniversite kazandım ama şimdi farklı sorunlarla uğraşıyorum. Özellikle İstanbul’un her yerinde üniversiteler var ama kaç tanesi biz engelli öğrencileri düşünerek inşa ediliyor. Yurtlarda da aynı sıkıntıları yaşıyorum. 8 kişilik odada kalıyorum. Yurttaki fiziksel düzenleme yetersizlikleri ayrı sorun iken bir de oda arkadaşlarımla anlaşamıyorum. Dışlayıcı tavırlarına maruz kalıyorum. Okulda engelli öğrenci birimi var ama sürekli yardım ettiklerini söylemek mümkün değil maalesef. Kendi kaderimize terk ediliyoruz çoğu zaman. Fakülte içinde kılavuz yol olmaması, lavabo  kapılarındaki belirteçleri yetersiz olması gibi bir sürü sorun var.”

‘Engellilik başarısızlık değildir’

İşitme engelli Ayşe Ay ise Marmara Üniversitesi İlahiyat Bölümü ikinci sınıf öğrencisi. Ay, işaret dili tercümanı eksikliğinin eğitim sürecinde büyük bir engel olduğunu belirtti: 

“Derslerde işaret dili tercümanına ihtiyaç duyuyorum ancak bu hizmet genellikle sağlanmıyor. Sınıfta öğretmenin anlattıklarını takip etmekte güçlük çekiyorum ve bazen dışlanmış hissediyorum. İşitme engelli öğrencilerin eğitim sürecinde gereken desteği alabilmeleri için üniversitelerin bu konuda daha duyarlı olmaları önemli. İşitme cihazım var ama bazen duyamıyorum, hocanın anlattıklarını anlamayınca da soramuyorum tekrar, çekiniyorum. Üniversite hayatında sosyal etkinliklere katılmak istiyorum ancak çoğu zaman bu etkinliklerin engellilere uygun hale getirilmediğini görüyoruz. Engelli öğrencilerin toplumun bir parçası olarak kabul edilmesi ve eşit şartlarda sosyal etkinliklere katılabilmeleri için farkındalık oluşturulmalı. Engellilik, başarısızlık demek değildir.”

Üniversitenin mimarı yapısı ihtiyaçlar için uygun değil

Ortopedik engeli olan Marmara Üniversitesi öğrencisi Salim Yıldırım da üniversite yolunun kendisi için büyük bir sorun yarattığını belirtiyor ve şöyle devam ediyor:

“Kaldırımlar o kadar dar ki bazen yola geçmek zorunda kalıyorum. Arabalar kornaya basmaya başlıyor deli muamelesi görüyorum. Üniversite kampüslerinin kaçı bizi düşünerek inşa ediliyor? Engelli öğrenciler için erişilebilir noktalara yerleşke ve binalar yapılmalı. Üstelik Sesimizi duyuracağımız hiçbir muhattabımız da yok. Bina girişlerinde merdiven olması zaten apayrı bir sorun benim için. okul  girişlerinde  engelli rampası bile yok. Arkadaşlarım yada görevlilerin yardımı olmadan okula giremiyorum. En büyük sorunlardan bir tanesi de, tuvalet ve lavabolar. Her katta engelli lavabosu olmalı. Çoğu zaman engelli lavaboları kilitli oluyor. Ben bir birey olarak görülmüyorum diye düşünmeden edemiyorum. Bize bu sorunlarda yardımcı olacak personeller olmalı muhakkak. Engelsiz üniversiteler istiyoruz.”