Ulu Cami inşaatı ve yıkılan stadyumun yerel demokrasi ile ne ilgisi var?

1

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Konya’da sesi duyulmayanlara kulak vermek:

Ulu Cami inşaatı ve yıkılan stadyumun yerel demokrasi ile ne ilgisi var?

Konya Türkiye’nin en çok camiye sahip ikinci ili. 16 milyonu aşkın nüfusuyla Türkiye’nin en kalabalık kenti olan İstanbul’un ardından cami sayısında ikinci sıraya yerleşen Konya’da cami başına 712 kişi düşüyor. Bu durum, kent merkezine millet bahçesi ve yeni “Ulu Cami” yapımıyla bir kez daha gündeme geldi. Üstelik bu kez inşaat ihalesini alan firmayla ilgili iktidarla yakın ilişkilerine odaklanan iddialar da var. Yine de inşaat sürüyor ve Ulu Cami artık açılışa gün sayıyor. Bununla birlikte Konya’da hem ihale süreçlerini eleştiren hem de cami inşaatlarındaki artışa “ihtiyaç yok” diyerek karşı çıkanlar da var. 

Diyanet İşleri Başkanlığı ve TÜİK verileriyle yıllara göre cami yapılaşmasını inceleyen muhabir Ceren Bala Teke,  Konya’da sesleri pek duyulmayan ama hem artan cami sayısına hem de ihale süreçlerine eleştirileri olan Konyalılara mikrofon uzattı, haberini kentteki izlenimleriyle kaleme aldı. 

Ceren Bala Teke / Konya

Diyanet İşleri Başkanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Türkiye’deki cami sayısını her yıl yayınladığı istatistiklerle açıklıyor. Yaz ayları başında yayımlanan istatistikler bir önceki yılın verilerini barındırıyor. Son yayınlanan istatistiğe göre 2022 yılında Türkiye genelinde cami sayısı 89 bin 302 oldu. Nüfusla karşılaştırıldığında ise Türkiye genelinde 951 kişiye bir cami düştüğü görülüyor. 

En çok camisi olan ikinci il Konya

En çok camisi olan illere bakıldığında ise Konya, İstanbul’un ardından ikinci sırada yer alarak diğer tüm illeri geride bırakıyor. Türkiye’nin en kalabalık kenti İstanbul’da TÜİK’e göre 2022’de 16 milyon 103 bin 390 olan toplam nüfus için cami sayısı 3 bin 554 oldu. Konya’nın nüfusu ise aynı yıl 2 milyon 300 bin olmasına karşın cami sayısı 3 bin 229 olarak açıklandı. İstanbul yaklaşık sekiz Konya nüfusunu barındırmasına karşın cami sayısı Konya’dan sadece 325 adet fazla. Diyanet İşleri Başkanlığı verileri nüfusla karşılaştırıldığında İstanbul’da cami başına 4 bin 531 kişi düşerken, Konya’da bu sayı cami başına 712 kişi oluyor. Türkiye’nin en çok camisi olan iller sıralamasında İstanbul’un ardından ikinci sırada olan Konya, bu performansıyla 6 milyonluk nüfusa sahip Ankara’yı bile geride bırakıyor.

“Medeniyetin temeli cami, camisiz mahalle kalmamalı”

Cami sayıları gibi Türkiye’de bazı din ve toplum istatistikleri dindar toplum kesimlerine yönelik popülist politikaların siyaset, ticaret, eğitim ve hatta kamu yönetimi gibi alanlarda artış kaydettiği yorumlarını doğrulayabiliyor. Aslında pek çok yetkili uzun yıllardır dini değerlere daha fazla önem verilmesi gerektiğini dile getiriyor, bu yönde stratejik adımlar atmakta olduklarını açıklıyor. Onlardan biri Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’tı. İslam şehirlerinin medeni olmasının yolunun camilerden geçtiğini söyleyen Diyanet İşleri Başkanı, 2022 Kasım ayında Hacı Reşit Kakı Camii açılışında “Cami medeniyetimizin en önemli unsurudur. Şehirlerimiz camilerle süslenmeli, camisi olmayan mahalle kalmamalı” açıklamasını yapmıştı. Diyanetin bu politikasının yaşadığı kente yansımasıyla ilgili konuşan Konyalı Eren Öztürk’e göre ise her mahallede değil bir en az 10 cami var ve çoğu boş. 

“Bu ideolojik bir karar”

Diyanet İşleri Başkanlığı verilerine göre, Konya’da 3 bin 229 cami var. Konya’da yaşayan Eren Öztürk, şehirdeki camilerin yeterli olmanın ötesinde cemaate göre fazla olduğunu düşünenlerden. “Her mahallede minimum 10 camii var. Çoğu boş” diyen Öztürk, ihtiyaca bakılmaksızın hemen her mahalleye birden fazla cami inşa edildiğini ifade ediyor.  Öztürk şöyle düşünüyor: “Halkın parasını ve öz kaynakları sürekli olarak camii yapımına harcayan bir anlayış var. Elbette belediyenin AKP’de olması nedeniyle şehirde farklı yatırımlar da yapılıyor ancak bu ideolojik bir karar. Şehir, sadece siyasal islam mantığına göre dizayn ediliyor.”

Konya merkeze “Ulu Cami” ve rant eleştirileri

Konya’da ihtiyaç olmamasına rağmen inşa edildiği düşünülen camilerin başında merkeze inşa edilmekte olan ve adının Ulu Cami olacağı açıklanan cami geliyor. Eski Atatürk Stadyumu’nun yerine yapılan millet bahçesinde yükselen camiinin kapasitesinin ise 15 bin 14 kişi olması planlanıyor.

Eski Atatürk Stadyumu, içerisinde çocukların, gençlerin ve yetişkinlerin yararlanabileceği birçok kursu da barındıran bir kompleks halindeydi. Stadyumun yıkılması ve yeni stadyumun şehrin dışına inşa edilmesiyle şehir merkezinde aktif olarak bu tarz alanlardan yararlanma olanağı büyük ölçüde azaldı. 

Çocukluğunun Konya’da geçtiğini ve eski Atatürk Stadyum’undaki komplekslerden yararlandığını belirten Ramazan Koyuncu’nun görüşleri şöyle:

“Eski stadyum adıyla ve varlığıyla büyük bir değerdi. Çocukluğumda ve gençliğimde sıkça faydalandım. Şimdi yıkıldı ve millet bahçesi oldu. Mimarisi de bir garip oranın. Selçuklu ve Osmanlı mimarisini harmanladıklarını iddia ediyorlar. Gidip Selçuklu ve Osmanlı eserlerini gezmelerini öneririm. Yeni stadyum şehirden uzak. Konya’da ulaşım kolay diyenler olacaktır ki evet, kolay. Fakat neden vaktimiz çok bolmuş gibi yolda harcayalım? Şehrin merkezinde harika bir kompleks var, yıkıyorsunuz. Ranttır bunun adı bir yandan da.”

“Herkes birilerinin inanışına göre yaşasın isteniyor”

Eren Öztürk’e göre ise kentte farklı yaşam tarzlarına saygının işareti olabilecek hiçbir olanak yok. Konya’da kamu politikalarının gayrıresmi olarak bu durumun sürmesine neden olduğunu savunanlar, yöneticilerin çoğulculuğa değil sadece çoğunluğa göre hareket ettiğini belirtiyor. Öztürk şunları belirtiyor: 

“Mesela alkol kullanan birisiyseniz; şehirde sizin için alanlar yok denecek kadar az. O alanlar da zaten şehrin dışına doğru itilmiş durumda. Burada resmen bir baskıcılık var, herkes birilerinin inanışına göre yaşasın isteniyor. Böyle bir ortamda da zaten demokrasi ve haklardan bahsedemeyiz. Kamu resmen ‘bizimle aynı fikirde olmayan bu şehirde barınamaz’ diyor. O camilerin yapımında harcanan para, mevcut anlayışa oy atmayan vatandaşın da parası. Sabahtan akşama kadar din üzerinden sömürü yapılıyor, haktan bahsediliyor ama kimse de şapkasını önüne koyup hakkına girdiği insanları düşünmüyor.”

Cami ve millet bahçesi ihalesi 44 milyon liraya verildi

Konya merkezdeki cami ve millet bahçesi ihalesi 29 Nisan 2020’de Ankara merkezli Ziver Petrol şirketine 44 milyon 444 bin liraya verildi. Elazığlı iş insanı Veysel Demirci’nin sahibi olduğu holding birçok şehirde aldığı ihalelerden dolayı sıkça gündeme gelmiş, iktidar partisiyle yakın ilişkileri nedeniyle yoğun eleştirilere muhatap olmuştu.

Konya-Karaman, Malatya-Hekimhan, Karaman-Ermenek yol yapım işi, Antep Organize Sanayi Bölgesi alt yapı işi, Elazığ İçmesuyu İsale Hattı gibi işleri alan şirketin internet sitesindeki referanslarını Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, TOKİ, Karayolları Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Elazığ Belediyesi oluşturuyor.

1 Kasım 2015 genel seçimlerinde Elazığ’dan milletvekili aday adayı olan Ziver Holding sahibi Veysel Demirci, 2018 yılında Elazığ Harput’ta “Uluslararası Harput Diyanet Külliyesi”nin ihalesini yaklaşık 80 milyon TL’ye aldı. Şirketin yapımını üstlendiği işlerden biri de Bingöl-Kartal-Sancak karayolu idi. Yoln 31 kilometrelik kısmının ihalesi daha önce tepki çekmiş, pazarlık usulüyle 219 milyon 876 bin 543 lira bedelle 31 kilometrenin yapım işinin Ziver Holding’e verilmişti. Yolun kilometre maliyetinin 8 milyon liraya gelmesi eleştirilerin merkezinde yer almış, ihale sürecinde başka şirketlere izin verilmediği iddiaları haberlere yansımıştı. 

“Konya ve Türkiye halkı yanlış yönlendiriliyor”

Eski stadyumun yıkılmasıyla birlikte yeni stadyum ihtiyacı için yapılan ihale de tartışmalı bir süreç yaşadı, ihale el değiştirdi. İlk ihaleyi alan ve Büyükşehir Belediyesi tarafından ihalesi feshedilen Gintaş firması yetkilileri, gelişmelerden belediyeyi sorumlu tutmuştu. Ardından firmanın iflas ettiği duyurulsa da firma bu iddianın asılsız olduğunu açıkladı. Yeni stadyumun Konyalılara anlatılan standartlarda olmadığını savunan Gintaş Konya Koordinatörü Hakan Macit, Bursa’da yapımı süren Timsah Arena’yı örnek gösterdi. İflas durumu olsa bu stadın da sorun yaşaması gerektiğini söyleyen Macit, “Öyle bir şey olsa şu an inşaatı devam eden Timsah Arena’da da böyle durumlar ortaya çıkardı. Bursa’nın yaptırdığı Timsah Arena’da her şey yolunda gidiyor. Bizlik bir durum yok, burada sorun tamamen belediyeden kaynaklanıyor. Zaten ilerleyen dönemlerde mahkemelerin alacağı kararla bu durum kanıtlanacaktır” dedi. 

Macit, yeni stadyumun UEFA standartlarına da uygun ilerlemediğini şu sözlerle aktardı: “Stat yapımının birinci projesi UEFA standartlarına uygun değildi, daha sonra projeyi revize ederek bu standardı yakalamaya çalıştılar. Şu an projenin ne durumda olduğunu bilmiyorum. Stadın 42 bin kişilik olduğunu reklam ve billboardlarda yazdılar ama stat 36 bin kişilik kapasiteye sahip. Burada Konya ve Türkiye halkı yanlış yönlendiriliyor.”

Konya’da sesi duyulmayanlara kulak vermek

Konya’da eski stadyumun yıkılması, millet bahçesi ve yeni cami inşaatı süreçlerine göz atmak ve eleştirilere kulak vermek kentte pek de göz önünde olmayan tartışmalara böyle ışık tutuyor. Tartışmalar ve eleştiriler arasında “yandaş firmaya rant” suçlaması da var kamu gücünün halk adına kullanılmaması da… Cılız da sürse bu tartışmalar arasında yaşam tarzına yeteri kadar saygı beklentisini dile getiren Konyalılar da kamu adına yönetimde bulunan yetkililerden eşitliğe, haklara ve hukuka daha saygılı yönetim sergilemelerini istiyor. 

“Bu haber, Avrupa Birliği finansal desteği ile üretilmiştir. Haberin içeriği tamamıyla Ceren Bala Teke sorumluluğu altındadır. Avrupa Birliği’nin ve Gazeteciler Cemiyeti’nin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir. Gazeteciler Cemiyeti içeriğin üretilmesinde ve düzenlenmesinde rol almamıştır.”