Su altında kalan tarihi belge: İzoli Yazıtı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Haber: Ebubekir Atilla – Malatya

İzoli Yazıtları

1960’lı yılların içerisinde “Karakaya Barajı”nın yapımı gündeme gelince. İzolu yöresi tarihi de o sırada gündeme geldi. Tarihi M.Ö. 750 yıllarına uzanan İzoli Yazıtı, Anadolu’da keşfedilmiş en eski kitabelerden biri olma özelliğini taşıyor. Tarihi İzoli Yazıtının aslı Karakaya Barajının altında kalırken kopyası Malatya Müzesinde sergileniyor.

M.Ö.8000 yıllarına uzanan İzolu – Cafer Höyük ve sonraları da 1979 da Pirot, Köşgerbaba, İmamoğlu ve Değirmendere de kurtarma çalışmaları sürdürüldü.

Bu kazı ve kurtarma çalışmalarında Neolitik heykelcikler yanında, kireç taşından yapılmış heykeller, ayrıca toprağı ilk işleme araçlarından bıçak, orak, ok uçları, keski ve delgiler bulunarak, Malatya Müzesinde koruma altına alındı. Aslı kurtarılamayan ve Karakaya Barajının altında kalan eserlerden biri ise İzoli Yazıtı oldu.

Şimdiki yeri Kömürhan köprüsü civarında olan ve yaklaşık 40 metre suyun altında kalan İzoli Yazıtı dik bir kayanın ön yüzüne Urartu Kralı III. Sarduri’ye ait (M.Ö. 750-733) kitabe işlenmiş bir eser. Karakaya Barajının yapılacağı konusu gündeme geldiğinde eserin aslının Müzeye taşınması dönemin şartları ile zor olduğundan eserin aslı bırakıldı.

O dönemde Malatyalı Araştırmacı Gazeteci Celal Yalvaç tarafından fotoğrafları çekilen kitabenin mulajı alınarak Malatya Müzesi’ne taşındı.

İzoli Kitabesi’nde ne yazıyor?

9. Köy muhabirinin araştırmalarıyla elde ettiği bilgilere göre esere dönemin hükümdarı III. Sarduri’ye ait söylemlerin  yazılarak işlendiği anlaşıldı.

M.Ali Cengiz’e at İzollu (Kale) isimli esere göre, kitabenin tercümesinde şunlar yazılı;

“Tanrı Haldi ilerledi. O’nun silahları öldürücüdür. Şahu’nun oğlu Hilaruada, Melitealhilerin ülkesinin kralı, Argişti’nin oğlu Sarduri’nin önünde baş eğdi. Haldi güçlüdür, Haldi’nin silahları güçlüdür.

Argişti’nin Oğlu Sarduri İlerledi. Sarduri Şöyle der:

“Fırat pürüzsüzdü (Durgundu). Oradan karşıya geçen hiç bir kral yoktu. Ben Tanrı Haldi’ye dua ettim. Urartu Tanrıları Teişeba’ya, Şivini’ye dua ettim, istekte bulundum. Tanrılar beni dinlediler, bana yol açtılar. Tumeiski (Tumeiski : Kömürhan yakınında bulunan adına Tomisa denilen kaledir. Önünde, askerlerimin arasında karşıya geçtim. Aynı günde ülkeye doğru ilerledim. Kawala’nın güneyini aldım. Melitea’nın (Melitea: Malatya’ nin eski adıdır.)  kuzeyindeki dağlık bölge olan Karnişi’ye dek (Karnişi: Mezopotamya- Batı Anadolu yolu üzerinde, Kayseri dolaylarında bir ticaret kenti. Kaniş olarak ta bilinir.) vardım. Zab’anın gerilerindeki Muşani’ye dek gittim. On dört kale ve yetmiş kenti bir günde ele geçirdim. Kaleleri yerle bir ettim. Kentleri yıktım. Elli savaş arabası ele geçirdim. Savaştan dönerken, tahkim edilmiş olan Hilaruada’nın Kralı kenti Sasi’yi muhasara ettim. Savaşla aldım, Eşya, erkek, kadın oradan alıp yurduma getirdim. (Urartu Devletinin başkenti Van veya Van gölü yakınlarında bir şehir.)

Şarduri Şöyle Der:

İçeri girip emrettim. Melitea muhasara edilsin. Hilaruda da geldi, önümde ayaklarıma kapandı ve kendini affettirmek istedi. Merhamet gösterdim. Altın gümüş eşyayı ganimet olarak Urartu’ya taşıdım. Onu vergiye bağladım. Dokuz kaleyi o ülkeden ayırıp, kendi topraklarıma kattım. Huzani, Yaurahi, Tumeişki Vasini, Manunui, Aruşi, Gulbitarrini, Taşe, Guera’nın Taşesi, Meluiani, Haldi’nin yüceliği ile Argişti oğlu Sarduri güçlü kraldır. Yüce’dir. Urartu’nun kralıdır. Tuşpa Şehrinin Prensidir…”

(Haldi Kral. Haldi Van’dan gelip güçtü ordusu ile Fıratı, geçmek için kaldığı yerin şimdi demiryolu köprüsünün doğu yakasında olan “Herdi Nahiyesi” olduğu yer olarak söyleniyor. Bu arada uzun seneler gemi işletilmiş tarihe “Sefine-i Herdi’ olarak geçmiştir.)