DOLAR 34,3502 0.01%
EURO 37,4753 0.22%
ALTIN 3.026,720,14
Ankara

AZ BULUTLU

Sismik izolatör ‘deprem karnemizi’ değiştirebilir
  • 9.Köy
  • Gündem
  • Sismik izolatör ‘deprem karnemizi’ değiştirebilir

Sismik izolatör ‘deprem karnemizi’ değiştirebilir

Kahramanmaraş’ta yaşanan iki büyük depremin ardından bina güvenliği tartışmaları alevlendi. Japonya’da yıllardır depremle mücadelede kullanılan ve yeni inşa edilen binaların yanı sıra eski binalarda da uygulanabilen sismik izolatör sistemini uzmanlar 9. Köy’e anlattı.

ABONE OL
23 Şubat 2023 15:46
Sismik izolatör ‘deprem karnemizi’ değiştirebilir
1

BEĞENDİM

ABONE OL

Haber: Ahmet Çağatay Bayraktar

Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından bölgede yapılacak yeni binalara ilişkin tartışmalarla birlikte mevcut yapıların depreme olan dayanıklılığı da tartışma konusu. Büyük depremleri düşük hasarla atlatan Japonya’da ise yıllardır uygulanan sismik izolatör tekniği göze çarpıyor. Bu teknik ile bina temeline veya bodrum katına yerleştirilen kauçuk malzemeler, deprem anında binanın maruz kaldığı sarsıntıyı azaltıyor ve böylelikle binanın zarar görmesi engelleniyor.

Deprem izolatörlerinin avantajlarını ve uygulanma şeklini Deprem İzolasyon Derneği Kurucu Başkanı Mircan Kaya, 9. Köy’e anlattı. Kaya şöyle konuştu:

“Sismik izolasyon yapının temel seviyesinde kullanılan birtakım cihazlarla deprem enerjisinin üst yapıya geçmesini engel olmaya ve yapının ihtiyaç duyduğu esnekliği sağlamaya yarar. Sismik izolasyonun bina yapımına getirdiği ek maliyet sadece kaba inşaat maliyetinin en fazla yüzde 10’u. Ve bu yöntem uygulandığı için deprem anında binanın üst kısımları zarar görmüyor, can ve mal kaybı yaşanmıyor. Ve sismik izolatör kullanıldığında binalarda perde duvarı kullanılmasına gerek kalmıyor, daha hafif bir bina inşa edilebiliyor.”

Mircan Kaya

Sağlık Bakanlığı zorunlu tuttu

Türkiye’de ‘önemli’ görülen binalarda sismik izolatörlerin kullanıldığını söyleyen Kaya, konutlarda tercih edilmeme sebebini şöyle anlattı: “Sağlık Bakanlığı, 2013’te 100 yatak ve üzerindeki hastanelerde sismik izolatör kullanımını zorunlu kıldı. Zorunlu tutulduğu için kullanılması daha da kolay oluyor. Çünkü şartnamelerde yer almadığı sürece bu yöntemi uygulanmayacak. Japonya’da hastanelerin yanı sıra konutlarda da bu sistem uygulanıyor. Türkiye’de konutlarda sismik izolatörün kullanılmasında en büyük engel müteahhitlerin maddi kaygısı. Bunu sağlamanın tek yolu, konut inşaatlarında bu teknolojileri şart koşmak. Çünkü geleneksel yöntemlerle yüzde 100 korunma sağlamanın olanağı yok. Konutlarda uygulanmasını talep ettiğimizde ise, karşımıza kar isteği için fazladan kat çıkan ve yetersiz malzeme kullanan müteahhitler çıkıyor.”

Eski binalarda da kullanılabiliyor

Sismik izolatörlerin yeni inşa edilen binaların yanı sıra eski binalarda da kullanılabildiğini belirten Mircan Kaya, mevcut binalara da sismik izolatör uygulanabileceğini şu sözlerle aktardı: “Bina, hidrolik krikolar ile askıya alınarak sismik izolatörler takılabiliyor. Türkiye’de yer alan bir telekomünikasyon firmasının genel merkezini dış cephede çalışarak enerji sönümleme cihazlarıyla depreme karşı güçlendirdik. İtalya’da da tarihi özelliği olan binalarda ve konutlarda sismik izolatörler kullanılıyor.”

En güçlü depremlere bile dayanıklı

Eskişehir-İstanbul Demiryolu üzerinde yer alan köprü inşaatlarında da görevli olan Kaya, “Burada da viskoz sönümleyiciler kullanıldı. Keza Osmangazi Köprüsü’nde ve 1914 Çanakkale Köprüsü’nde dünyanın en büyük sismik izolasyon sistemleri mevcut. Sismik izolatörlerin sadece binalarda değil, afet durumunda köprü ve otoyollarda kullanılması ulaşımın devam etmesine yardımcı oluyor. Sismik izolatörler binlerce yılda bir olabilecek en büyük depremlere karşı etkili olacak şekilde tasarlanıyor. Yani tüm ihtimallere karşı yapıyı koruyabilecek bir sistem.”

Sıvılaşma riski varsa önce zemin ıslahı şart

Yapıların zemin durumunun da sismik izolatörün etkili olması için önemli olduğunu belirten Kaya, “Zeminin sıvılaşma potansiyeli olan Hatay, Adapazarı gibi bölgelerde yapı sağlamsa ve sismik izolatör kullanılmışsa bina depremi hasar görmeden atlatabiliyor” dedi.

“Bina içindeki bir duvarı yıkmak bile dayanıklılığı azaltabiliyor”

Türkiye’de var olan deprem yönetmeliğinin tam olarak uygulanması durumunda daha az zarar yaşanacağını ekleyen Kaya, “Türkiye’de diploması olmayan, birtakım yazılım programlarını öğrenmiş kişiler ucuz maliyetle proje yapıyor. Bu kişiler de imza atamadığı için yetkisi olan mühendisler para karşılığında imzalarını satıyor. Yapı denetim şirketleri de işlerini doğru yapmıyor. Çalıştığım çoğu projede müteahhitler bana ‘Nasıl daha az demir kullanabilirim?’ gibi sorular soruyor. Zemin etüt çalışmaları doğru yapılmalı ve zeminin ıslah çalışmasının yapılması, ondan sonra yapının temelinin inşa edilmesi gerekiyor. Hatay gibi bir şehirde zemin ıslahı yapmadan, temel inşası için kazık çakmadan bina yapamazsınız. Yaparsanız da suyun üzerine bina yapmış gibi olur. Bir balkonu duvarla kapatmak veya bina içindeki bir duvarı yıkmak bile binanın dayanıklılığını azaltabiliyor.

“Yapı maliyetinin yüzde 5’i yeterli”

Mef Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nde görevli Dr. Öğr. Üyesi Bahadır Şadan, Sağlık Bakanlığı’nın deprem bölgelerindeki hastanelerde sismik izolatör kullanım zorunluluğu getirdikten sonra Türkiye’de bu sistemin yaygınlaştığını söyleyerek sözlerine şu şekilde devam etti:

“Hastaneler dışında veri depolama merkezlerinde, enerji ve kimyasal madde depolayan tesislerde yaygınlaşmaya başladı. Eskiden yabancı üretime bağlıydı fakat şimdi yerli üretim yapan bir firma var.” Bahadır Şadan

Sismik izolatör sistemlerinin her yapıya özel olarak hazırlandığını söyleyen Şadan, “Bu sistemler hazır bir şekilde bulunmuyor, her yapıya özel bir şekilde tasarlanıyor ve test ediliyor. Örneğin bir yapıda 100 tane izolatör kullanılacaksa bunların hepsi test ediliyor. Çünkü yapının tüm deprem güvenliği bu sisteme emanet ediliyor. Eskiden bu testler yurt dışında yapılıyordu fakat günümüzde Türkiye’de de bir test merkezi var. Eskiden yerli üretim ve test merkezi yokken yapı maliyetinin yaklaşık yüzde onuna ulaşan bir maliyeti söz konusuydu. Artık bu maliyetler de yarı yarıya düştü. Yeni yapılacak binalarda bu sistemi yapmak için inşaat yapmadan önce 2-3 ay gerekiyor. Bu süre, projenin ve izolatörlerin büyüklüğüne göre 6 aya kadar sürebiliyor. Genellikle bodrum kata yerleştiriyoruz, bodrum katlar da genellikle otopark olarak kullanılıyor. Böylece maliyetler biraz daha düşük oluyor. Eğer binalarda bodrum kat yoksa da temelden sonra izolatör uygulayabiliyoruz” diye konuştu.

Şadan, “Japonya’da insanlar Kobe Depremi’nden sonra izolatörlü binaları tercih etmeye başladı. Ve depremden sonra izolatörlü bina sayısında ciddi bir artış var” dedi.

Kentsel dönüşüme alternatif olabilir

Sismik izolatörlerin var olan binalara uygulanması noktasında ise Şadan şu örneği verdi, “İstanbul’da Marmara Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 16 bloğunda kolonlar kesilerek binalar askıya alındı ve kesilen yerlere izolatörler yerleştirildi. Kadıköy Moda’da bir apartmanda da bu uygulama yapıldı. Sahil kenarında yer alan bu apartmanın kentsel dönüşüme alınması gerekiyordu fakat kentsel dönüşümde metrekare ve kat kaybı yaşanacaktı. Yine bodrum katındaki kolonlar kesilip izolatörler yerleştirilerek sıfırdan yapılacak bir binadan bile daha sağlam olması sağlandı. Ve burada da demir ve beton kalitesinin makul seviyelerde olmasına dikkat ediyoruz, bununla ilgili ölçümler yapıyoruz. Fakat İstanbul’da yaygın olarak görülen bitişik nizamlı konutlara bu sistem uygulanamıyor. Çünkü bir deprem durumunda sismik izolatörü olan binanın her yöne 50 cm esnemesi gerekiyor. Bitişik nizamda ise bu esneme payı yok.”

“Lüks bir ankastre seti yerine sismik izolatör tercih edilmeli”

Türkiye’de sismik izolatör üreten firmanın genel müdürü Uğurcan Özçamur, deprem bölgesinde yer alan 4 hastanede bu sistemi kurduklarını söyleyerek bu hastanelerde herhangi bir can ve mal kaybı olmadığını belirtti. Yerli üretimin ithal sismik izolasyon sisteminden yüzde 30 daha uygun olduğunun altını çizen Özçamur, “Müteahhitler genellikle depremlerden sonra bize bilgi almak için geliyor ancak süreç devam etmiyor. Bunda en önemli etken halkın bu konuda ilgi göstermemesi. Halk, satın alacağı binada izolatör talep etse müteahhitler de vazgeçmez. Evlerde yapılacak lüks bir ankastre seti veya ithal ahşap döşemeye verilecek para yerine deprem izolatörlü konut talep etmek can kaybının önüne geçecektir. Burada Deprem Yönetmeliği’nin teşvik edici olması gerekir. Devletin sismik izolatör kullanan bir müteahhite vergi indirimi getirmesi veya bu sistemlerin yer aldığı evleri satın alırken getirilecek kredi kolaylığının teşvik edici olacağını düşünüyorum” diye ekledi.

Sismik izolatör yöntemi özellikle depremin yaşandığı 6 Şubat’tan itibaren de kamuoyu tarafından merak edilen bir kavram oldu. Google Trends’ten alınan bilgiye göre 18 Aralık 2022’den 4 Şubat 2023’e kadar sadece bir kez sismik izolatör kelimesi arandı. 5 Şubat-11 Şubat tarihleri arasında ise bu sayı 100’e çıktı. “Sismik izolatör nedir?” sorusu 100 arama ile en çok Afyonkarahisar’dan sorulurken, “Deprem izolatör fiyatları nedir?” sorusu en çok Şırnak’ta soruldu. Marmara’da yaşanması beklenen büyük depremin en çok etkileneceği şehir olan İstanbul’da ise bu soru yalnızca iki defa soruldu. 

En az 10 karakter gerekli
Gönderdiğiniz yorum moderasyon ekibi tarafından incelendikten sonra yayınlanacaktır.


HIZLI YORUM YAP

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. KVKK uyarıları ve detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.