Roman haberlerinde nefret diline karşı rehber

6

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Ebru Apalak

Roman Hafıza Çalışmaları Derneği tarafından haber ve içeriklerde nefret söylemine karşı farkındalık yaratmak amacıyla gazetecilere yönelik “Roman Haklarına Duyarlı Gazetecilik Rehberi” yayınlandı.

Rehberde haberi ele alma biçiminin, “Romanlara ilişkin kalıp yargıları ve ön yargıları yeniden üreten medya içerikleri, sorunu yaşayandan ziyade, sorunun kaynağı gibi görülmesinin olumsuz bir ‘Roman’ imgesini pekiştirebildiğine” dikkat çekilerek uyarılar yer aldı.

Romani Godi rehberi yayınlamadan önce çalıştay ve “Roman Karşıtlığına Dur De!” atölyesi düzenleyerek gelen öneriler doğrultusunda Roman Haklarına Saygılı Habercilik Rehberi hazırlandı. Rehber; gazeteciler, içerik üreticileri, akademisyenler ve STK temsilcileriyle de paylaşıldı.

Kriz dönemlerinde ağırlaşan sorunlar

Rehberde şu ifade yer aldı: “Romanların maruz bırakıldığı ve ekonomik kriz dönemlerinde daha da ağırlaşan sorunların neredeyse hepsi Romanlara yönelik ayrımcılık ve sosyal dışlanmayla doğrudan bağlantılı. Ayrımcılık ve nefret söylemi, hayatın pek çok alanında olduğu gibi medyada da Romanların karşısına çıkabiliyor. Haberi ele alma biçimi ile Romanlara ilişkin kalıp yargıları ve ön yargıları yeniden üreten medya içerikleri, bu kişileri sorunun kaynağı gibi gösterek olumsuz bir ‘Roman’ imgesini pekiştirebiliyor.”

Erencan Çekiç

“Aslında Romanları tanımıyoruz”

Romani Godi ekibinden Erencan Çekiç, rehberi hazırlarken IPS İletişim Vakfı’nın kılavuzlarından yararlandıklarını aktardı. Hak odaklı haberciliğe dair literatür taraması yaptıklarını söyleyen Çekiç, Romanların medyadaki temsiline ilişkin; “Romanları tanımadığımız yapılan haberlerden belli” dedi. Çekiç, “Romanların haklarını bilmek, onların haklarını savunmak, bu hakları kullanmak konusunda Romanları cesaretlendiriyor mu?” sorusunun önemli olduğunu belirtti.

Roman haklarına duyarlı habercilik nasıl yapılır?

Romanların sorunları ile uğradıkları hak ihlalleri ve ayrımcı/nefret söylemi içeren haber örneklerinin de bulunduğu rehberde, gazeteciler için kontrol ve öneri listesi de yer aldı. Listede hak odaklı habercilikte öncelikli olanın haber değil hak sahipleri olduğunun altı çizildi.

Rehberde yer alan önerilerden bazıları şöyle sıralandı:

– Kullanılacak görseller konuyla ilişkili olmalı ve bireylerin fotoğrafları kullanılırken hak ihlalinden kaçınılmalı.

– Hak bağlamında oluşturulan haberlerde uluslararası insan hakları belgelerine, bilgi notlarına vb. yer verilmeli.

– Kentsel dönüşüm haberlerinde bölgeyi kriminalize etmek yerine olayın kendisine odaklanmalı ve olaylar etnik kimliğe indirgenmemeli.

– Barınma hakkı gözetilmeli, dönüşüm yasalarının uygulanmasında oluşan olumsuz durumlara ve mağduriyete yer verilmeli.

– Haber içerikleri kalıplaşmış ön yargılardan arındırılmalı ve haber bir bütün olarak ele alınmalı.

– Roman olanlar ve olmayanlar arasındaki makasın açılmasına sebep olacak bir algı oluşturulmamalı.

– Ayrımcılığa maruz bırakılan kesimin ayrımcılığa uğramasını gizleyerek sorumluluğu ayrımcılığa maruz kalana yükleyen bir anlayış içinde olunmamalı.

– Romanlar ile ilgili renkli, neşeli, eğlenceli vb. tasvirlerden kaçınılarak hak ihlaline odaklanmalı ve konu eşitlik mücadelesi olarak ele alınmalı.

Habere insan merkezli bakılmış mı?

Hazırlanan rehberde ayrıca şu kontrol listesine de yer verildi:

✓ Habere insan merkezli bakılmış mı? Ele alınan olayda insan hakları ihlalleri açığa çıkarılmış mı?

✓ “Biz” ve “onlar” gibi karşıtlıklar kurmak yerine ayrımcılığa maruz kalanlarla empati kurulmuş mu?

✓ Romanların sorun değil sorunu ilk elden yaşayanlar olduğu açıkça ortaya konulmuş mu?

✓ Romanların yaşadığı hak ihlalleri, politik bağlamıyla ilişkilendirilerek mi haberleştirmiş?

✓ Haber kaynaklarının seçiminde denge gözetilmiş mi? Romanların haklarını savunan sivil toplum kuruluşlarına veya ilgili çalışmalara başvurulmuş mu?

✓ Haber, alınan kararların Romanların yaşamlarında ne tür etkilerinin olduğunu ortaya koymayı esas alıyor mu?

✓ Haberde kullanılan dil ve görseller, Roman çocuklar başta olmak üzere habere konu olan insanların mahremiyetini gözetiyor mu?

✓ Haberde kullanılan görseller kalıp yargıları pekiştiriyor mu?

✓ Haberde kullanılan dil, Romanların değerlerine saygılı mı? Nefret söyleminden, yaftalayıcı ifadeler, ön yargı ve kalıp yargılardan sıyrılmış mı?

✓ Kamuoyunu Romanların yaşadığı hak ihlalleri ve toplumsal meseleler hakkında bilgilendirmeyi amaçlıyor mu?

Roman Hafıza Çalışmaları Derneği’nin Roman Haklarına Duyarlı Gazetecilik Rehberi’ne şu adresten ulaşabilirsiniz:

https://romanigodi.org/wp-content/uploads/2024/05/Roman-Haklari-Duyarli-Gazetecilik-Oneri-Rehberi-2.pdf