Genç sanatçı olarak var olmak asla kolay olmayacak

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Covit-19 salgın sürecinin en ağır etkilediği kesimlerden biri, sanat dünyası oldu. Çünkü sanat sektörü, ekonomik ve siyasi krizlerden en çok etkilenen, refah dönemlerin de de çoğu zaman payını alamayan bir alan. Neredeyse hiçbir kültürel etkinliğin düzenlenemediği bu dönemde, sanat kuruluşları faaliyetlerini dijitale taşıyarak hayatta kalmaya çalıştılar. E-ticaret, bütün sektörlerde olduğu gibi sanat galericiliğinde de sorunlara çare olarak görülmeye başlandı. Öte yandan yeni bir kavram olan NFT, sanat piyasasına çok hızlı bir giriş yaptı. Türkçe karşılığı “değiştirilmesi mümkün olmayan dijital varlık” olan  “non fungible token-NFT” sayesinde artık sanatçılar kendi çalışmalarını on-line olarak satışa çıkarabiliyor, evlerinden çıkmadan yurtdışına satış yapabiliyorlar.

Ancak e-ticaret ve NFT, daha çok tanınan isimlerin dertlerine bir ölçüde derman olabiliyor. İsmi pek bilinmeyen, yeni mezun genç sanatçıların profesyonel hayata geçişte yaşadıkları zorluk ne yazık ki bu dönemde katlanarak arttı. Peki bugün genç sanatçıların e-ticaretle ilişkileri nasıl? Avantajları ve dezavantajları neler? Neler yapıyorlar ve neler yapmalılar?

Genç sanatçıların profesyonelleşme sürecinin son bir yılda nasıl etkilendiğini Sanat Danışmanı Sırma Zaimoğlu ile konuştuk.

 “Kariyerinin başında çoğu sanatçının temsiliyeti yok”

-Genç sanatçılar salgın sürecinden nasıl etkilendi?

-Salgının ortaya çıkardığı koşullar açıkçası yalnızca gençleri değil, tüm sanatçıları etkiledi. Ancak genç, özellikle kariyerinin başında çoğu sanatçının temsiliyeti yok. Bu grubun fiziksel anlamda kendilerini gösterebilecekleri platformlar zaten sınırlıyken, salgınla beraber alanları gittikçe daraldı. E-ticaret siteleri ve on-line müzayedelerde ise aksine, pandemi beraberinde ciddi bir artış gözlemledik. Öyle ki; müzayedeler, yeni mezun ve genç sanatçıları, yani henüz piyasası oluşmamış kesimi, bir anda ikincil pazara dahil etti. Bunun ortaya çıkardığı sonuçları ileride daha net göreceğiz.

-Yeni mezunlar sanat piyasasına girerken ne zorluklar yaşıyorlar? Profesyonelleşme süreçleri son bir yılda nasıl etkilendi?

-Öncelikle yeni mezun bir sanatçının, sanatının ve kariyerinin başında olduğunu söylemek gerek. Bu nedenle belirli bir matematiği olan ya da en azından kendince bir özgün dil oluşturmuş değilse, en kötü ihtimalle iyi bir network ağı yoksa yeni mezun bir sanatçının bir galeri ya da ajans temsiliyeti alması zor. Öte yandan ekolleri özellikle genç sanatçıları yetiştirmek üzerine olan galericiler bu nedenle kim ne derse desin bu grup için çok önemli. Tabiri caizse gelişim sürecinde koçluk alan sanatçı parlayabiliyor. Bunun için galeri ve ajanslar dışında seçtikleri bir diğer yol, genç sanatçı yarışmaları. Yarışmalar ve yarışmalar aracılığıyla açılan yeni e-ticaret ağlarının depar attığı bir dönemdeyiz. Bu yarışmalara girip bir network ağına dahil oluyorlar. Ancak burada da birtakım handikaplar var. Belki üç beş tane iş satıyorlar. Belki bu ağın dahilinde e-ticaret sitelerinde bir ürün olarak sunuluyorlar. Belki de müzayedelerde hiç olmayan piyasalarını öldürüyorlar. Büyük bir grup genç ise bunların hiçbirine dahil olamıyor tabii; ki salgınla birlikte çoğu genç bu şekilde.

-Onların durumu nedir? Neler yapmalılar?

-Görüldüğü kadarıyla şu an oldukça kafası karışık bir profil var. Eğilimlerin değiştiği ve yeni düzenlere yol açtığı bir dönemdeyiz. Hepsi bir şekilde bu döneme adapte olmaya çalışıyor, ancak sanatçı gelişimi için doğru stratejileri ilerleyen dönemde belirleyebiliriz. Genç sanatçı olarak var olmak asla kolay olmayacak, olmuyor da; hayatını sanat yaparak sürdürmek isteyenler bu kavgayı göze almış olmalı. İstikrarlı olarak çalıştıkları sürece, devam ettikçe karşılığını alacaklar. Genç sanatçılar öncelikle sanatlarına değer verip sahip çıkmalı; odakları satış değil, doğru hamlelerle öne çıkmak, doğru mecralarda sergilenmek olmalı. Piyasalarını oluşturana kadar asistan olarak çalışmak, ikinci bir gelir kaynağı yaratmak, gelecekte ah keşke demek yerine şu an acele etmeden istikrarlı bir yol izlemek daha mantıklı olabilir.

-E-ticaret hemen her sektörde salgın döneminde kurtuluş reçetesi gibi oldu. Sanat piyasasında durum nasıl?

-E-ticaret ile on-line hizmetin aynı şey olmadığını düşünüyorum. Sanat eserleri de pek tabii ki pazarlanmalıdır ve bu hizmeti on-line verilebilir ki biz de bunu yapıyoruz. Ancak genç sanatçılara söylediğim bir şey var; siz eserinize değer verin ki karşınızdaki de versin. Şimdi ben, deterjan aldığım bir arayüzden eser satın alabilir miyim? Ya da bu ne çeşit bir pazarlamadır?

-NFT yeni trend. Sanatla ilgisi olmayanlar bile NFT öğrenmeye çalışıyor. Türkiye bu konuda ne durumda?

-NFT’nin “sanat eseri” olarak lanse edilmesinde bence mesele. Tabii bir de spekülasyonlar var. NFT’nin, yani değiştirilemez paranın illa ki bir sanat eseri olmasına gerek yok. Herhangi bir dijital dosyanın NFT’ye çevrilmesi mümkün. Hatta şu anki mevcut durumunda ses kayıtları, gifler, efektler başı çekiyor. Yüklenen içeriklerin çoğu temadan bağımsız; kolay algılanabilir ve hızlı tüketilebilir.  Türkiye’de özellikle dijital sanatçılar ve piyasa takibi yapan kişilerin yakın markajında. Instagram’da NFT Turkey gibi bir grup bile var. Bu konuda sergi hazırlığında olan da var. Bir de magazinsel detayların kullanıldığını gözlemledim. Nusret gifiyle başlayan süreç; Saba Tümer kahkahası, Gülben Ergen repliğiyle devam etti. Protest işler de oluyor; kripto paralar üzerinden ödemeleri yasaklayan TCMB yönetmeliği NFT olarak satışa çıkarıldı mesela. Biz de şu an bir NFT sanat galerisi için kolları sıvamış vaziyetteyiz.

“Genç ve yoğun ilgili koleksiyonerler ortaya çıktı”

-Genç sanatçıların NFT ile ilişkileri nasıl?

-Tasarımcıların, fotoğrafçıların, illüstratörlerin, kısaca dijital toolları kullanan gençlerin arası çok iyi. Ancak konvansiyonel sanata geldiğimizde henüz pek bir gelişme yok. Bugünlerde Özge Topçu mekâna özgü üretilmiş bir NFT çıkardı, 53 saniyelik bir video. Devamını bekliyoruz.

–Son bir yılda genç yatırımcılar pek çok yeni alan keşfetti. Borsada genç yatırımcı oranı sürekli arttı, kripto paralara ilgi büyük. Bu yatırım iştahı sanat piyasasını nasıl etkiledi?

-Kesinlikle doğru. Genç ve yoğun ilgili koleksiyonerler ortaya çıktı. Yalnız “yatırım iştahı” betimlemesi ile beraber. İlgi-alaka dışında data takip eden, alım-satıma yönelen, hatta zaman zaman minik minik piyasayı manipüle eden bir kesim de oluştu. Yine de yaş ortalamasının düşmesinden ve yeni kümelere dağılan alıcılardan oldukça mutluyuz.

-Sanat yatırımı yapmaya hevesli yeni kuşak işe nereden başlamalı?

-Öncelikle sanat danışmanlarından korkmayın. İkinci olarak ise neyi sevdiğinizi bulun, eserle bağ kurun; yapacağınız hiçbir yatırım izlemeye doyamadığınız bir resmin yerini tutmayacaktır. Son olarak, hepimiz mesleklerimize ömrümüzü adıyoruz; lütfen iki kitap okuyarak uzmanlardan daha uzman olmayın, yardım almaktan çekinmeyin.

HABER : CANBERK BEYGOVA / İSTANBUL