Fiyatlar artıyor, gençler zorlanıyor: Oyun ve konsol sorunu

İsmail Kılıç / Kapak Fotoğrafı: DepoPhotos

Son yıllarda oyun sektöründe yaşanan hızlı gelişmeler, oyuncular adına büyük bir heyecan yaratıyor. Ama bu gelişmeler aynı zamanda bütçeleri zorlayan fiyat artışlarını da beraberinde getirdi. Bir zamanlar oyuncular için erişilebilir olan oyun bilgisayarları, konsollar ve de popüler oyunlar, bugün maliyetleriyle oyuncuların finansal sınırlarını zorluyor.

Türkiye’de oyun ve oyun konsolu fiyatları yıldan yıla arttı

Türkiye’de son yıllarda oyun konsolu ve oyun bilgisayarı fiyatları önemli ölçüde artış gösterdi. Yaşanan artış trendi oyuncuların bütçelerini büyük ölçüde etkiliyor. Oyun ve donanım teknolojilerinin gelişmesi, Türkiye’de yaşanan döviz kuru artışı ve de vergilendirmeler fiyatları etkileyen başlıca sebepler arasında. Öyle ki 2021 yılında 10 bin 500 TL olan Sony PlayStation 5 adlı oyun konsolu, Ağustos 2024 itibariyle 25 bin TL civarında satılıyor.

Bazı ülkelerdeki Sony PlayStation 5 konsolunun Türk Lirası bazındaki satış fiyatları karşılaştırıldığında da Türkiye’de satış fiyatlarının yüksekliği net olarak görülüyor.

Oyun konsolu fiyatlarının Türkiye’de diğer ülkelere kıyasla yüksek olmasının başlıca sebebi, Türkiye’de döviz kurunun yüksek olması. Konsol fiyatları KDV ve ÖTV gibi bazı vergi kalemlerinin eklenmesiyle de fazlaca yükseliyor. Oyun konsollarından yüzde 20 gümrük vergisi, yüzde 20 ÖTV, yüzde 18 KDV, yüzde 1 Kültür Bakanlığı payı ve yüzde 8 TRT payı alınıyor.

Oyun ve oyun konsolları lüks tüketim olarak görülüyor!

Bir oyun mağazası sahibi Fatih İzci, toplum ve devlet tarafından oyun ve de oyun konsollarının lüks bir tüketim olarak görüldüğüne vurgu yaparak, “ÖTV adlı vergi, lüks tüketim mallarından alınır ya da bazı zararlı ürünlerden. Oyun oynamak bir lüks mü, yoksa zararlı bir alışkanlık mı? Oyuncular, bu oyunlarla sosyalleşiyor, yeni hikayelerin içerisinde yaşıyor. Bunun nasıl bir zararı olabilir? Tabii ki her şey gibi bu da abartılmamalı” dedi.

Sektörün her geçen gün giderek yok olduğundan bahseden İzci, “Dijital oyun satışlarının başlamasıyla bizim gibi kutulu oyun satan işletmelerin durumu zaten kötüye gitmeye başlamıştı. Ancak oluşan süreçte oyunla birlikte konsolu da satamıyoruz. Oyuncular konsol almak istiyor ancak bunlara erişecek parayı bulamıyor” diye konuştu.

Oyun fiyatları da oldukça yüksek

Oyun konsollarında yaşanan fiyat artışı, oyunlarda da etkisini gösteriyor. Türkiye’de son yıllarda oyun fiyatları da önemli ölçüde artış gösterdi. Oyun fiyatlarındaki artışın asıl sebebi, oyun konsollarında olduğu gibi döviz artışı ve çeşitli vergilendirmeler olsa da oyun yapım maliyetlerindeki artış, fiyatları yükselten bir diğer etken.

STEAM adlı dijital oyun satış platformu, Türkiye’deki düzensiz döviz kuru sebebiyle 21 Kasım 2023 tarihi itibariyle Türk Lirası yerine Dolar kuru üzerinden satış yapmaya da başladı. Bu uygulamayla oyun fiyatlarını görece ucuz bir hale getiren yerel fiyatlandırma da bilgisayar oyuncuları için kalkmış oldu. Yerel fiyatlandırmanın kalkması sonrası oluşan oyun fiyatları ise şu şekilde:

Oyun	Eski Fiyat (20 Kasım 2023)	Yeni Fiyat
Stardew Valley	24 TL	$15 (431,80 TL)
God Of War	899 TL	$49,99 (1435 TL)
Mafia: Definitive Edition	64.75 TL	$39.99 (1.152 TL)
EA FC 24	1199 TL	$69,99 (2000 TL)

Yaray: “Fiyat artışı, oyunlara erişimi neredeyse imkânsız hale getiriyor”

Bir kadın oyuncu olduğu için toplum ve erkek oyuncular tarafından çeşitli zorbalıklara uğradığından bahseden Buse Yaray, oyunlar sayesinde çeşitli hikayelere adım attığını, bu oyunların fantastik dünyasını deneyimlemenin keyif verici olduğunu belirterek, şu şekilde konuştu:

“Özellikle çok oyunculu oyunlar, arkadaşlarımla birlikte vakit geçirme ve de sosyal bağlar kurma fırsatı sunuyor. Sokakların pek de güvenli görülmediği şu zamanlarda bu oyunlar ortak vakit geçirme alanımız oluyor. Ama son yıllardaki fiyat artışı ile yeni oyunları ve ekipmanları almakta zorlanıyorum. Bu durum bazen bütçemi çok sıkıştırıyor bazense oyuna erişemiyorum. Ayrıca toplumda kadın oyun oynamaz, diye bir algı da var. Bu noktada hem toplumdan hem de oyunlardaki erkek oyunculardan çeşitli küçümseyici ya da zorbalıyıcı sözler de duyuyoruz.”

STEAM’in Türkiye’de yerel fiyatlandırmadan vazgeçmesi hakkında da konuşan Yaray, “STEAM’in Türk Lirası yerine Dolar Kuru ile oyun satışı yapmaya başlaması, oyunların fiyatlarını önemli ölçüde artırdı. Bu değişiklik, zaten zorlu finansal durumda olan Türkiye’deki oyuncular için büyük bir engel oluşturdu. Özellikle, genç oyuncular ve de öğrenciler için bu fiyat artışı, oyunlara erişimi neredeyse imkansız hale getiriyor” ifadelerini kullandı.

Alternatif seçenekler de alternatif olamıyor

Dijital oyunlara evinde ulaşamayan kişiler için iki farklı alternatif yol bulunuyor. Bunlardan ilki internet ve PlayStation 5 kafeler. Bir diğeri ise bazı oyunlara internet bağlantısı üzerinden erişim imkanı tanıyan platformlar. Ancak özellikle gençler için bu seçenekler de maliyetli olabiliyor.

Oyunlara özel olarak ulaşamadığı için kafelerde vakit geçirdiğini aktaran Yasin, kafelerdeki fiyatların artışı nedeniyle zorlandığını belirtti ve şu şekilde konuştu:

“Son dönemdeki fiyat artışı buradaki saatlik ücretlerin de yükselmesine neden oldu ve bu durum bütçemi zorluyor. Buralara gelip oyun oynama sıklığım büyük ölçüde azaldı. Eskiden burada düzenli olarak vakit geçirirdim ama şimdi maddi olarak zorlanıyorum.Fiyatlar düşerse, buraya sık sık gelmeyi çok isterim. Kafede arkadaşlarımla vakit geçirmekten keyif alıyorum ama maliyetler bu keyfi sınırlıyor.”

Maliyetler sadece gençleri de etkilemiyor. Mart 2024’te İstanbul İnternet Kafeciler Esnaf Odası Başkanı İlhan Taşkıran, Türkiye’deki internet kafelerin yüzde 80’inin yüksek maliyetler sebebiyle kapandığını açıklamıştı.

Tümen: Vergi indirimleri yapılsa, kafe fiyatlarını düşürebiliriz

Halihazırda PlayStation kafe açmanın maliyetinin oldukça yüksek olduğundan bahseden PlayStation 5 kafesi sahibi Necati Tümen, işletmeyi açtıktan sonra da giderlerin azalmadığından bahsederek, “Şu anda oyun fiyatlarının oldukça yüksek olması, kafe işletmecileri olarak bizleri zorluyor. Sürekli yeni oyunların çıkması ve müşterilerin bu oyunları talep etmesi, bizim bu oyunları satın almamızı gerektiriyor. Örneğin, yakın zamanda çıkacak FIFA 25 oyununu ele alalım. Bu oyunun fiyatının 4 ila 5 bin lira arasında olması bekleniyor. Kafedeki her bir cihazı bu oyunla güncellediğimizde, sadece bir oyunda 100 bin lira civarı bir maliyetimiz oluyor” dedi.

PlayStation kafelerin tek gider kaleminin oyunlar olmadığından da bahseden Tümen, “Bir PlayStation 5 almış olun, bu cihazın hafızası bir terabayt oluyor. Şu an sıradan bir oyun cihazda 300 gigabayt civarı alan kaplıyor. Bu da demektir ki üç tane oyun yüklediğinizde cihazın hafızası doluyor. Bu durumda biz yeni oyunlar çıktıkça cihazlara ekstra hafıza kartı da almak zorunda kalıyoruz, her oyun konsolu için 12 ila 13 bin lira arasında bir maliyetle hafıza arttırımı yapmamız gerekiyor. Bunun yanında oyun kolu maliyetleri de oluyor” ifadelerini kullandı.

Bu maliyetleri kafenin saatlik ücretine yansıtmak zorunda kaldıklarına vurgu yapan Tümen, bu durumun müşteri sayılarını da etkilediğine değinerek, şu şekilde konuştu:

“Çeşitli maliyetleri kafenin saatlik ücretine eklemek zorundayız. Bu müşteri sayısını azaltıyor ama bazı kampanyalarla bunu dengelemeye çalışıyoruz. Vergi indirimleri yapılsa, kafe fiyatlarını düşürebiliriz. Ama mevcut yüksek vergi oranları, elektrik maliyetleri gibi faktörler, saatlik ücretlerin artmasına neden oluyor.”

Türkiye’deki internet hızı online oyun deneyimini de kısıtlıyor

Oyuncular için yüksek donanımlara gerek kalmadan mevcut internet hızıyla oyun oynatan uygun fiyatlı platformlar da bulunuyor. Bu gibi platformlar maliyet açısından oyuncuları oldukça rahatlatsa da yüksek hızlı bir internete ihtiyaç duyuyor. Türkiye’deki düşük internet hızı ve de yüksek internet faturaları bu seçeneği de neredeyse ulaşılamaz hale getiriyor. Öyle ki araştırmalara göre Türkiye internet hızında 162 ülke arasında 107’nci sırada. Bazı ülkeler ve ortalama internet hızları ise şu şekilde:

Ülke	İnternet Hızı (Mbps)
Birleşik Arap Emirlikleri	291 Mbps
Japonya	194 Mbps
Fransa	226 Mbps
Tayvan	197 Mbps
Yunanistan	48 Mbps
Türkiye	42 Mbps

Gençler bir şeyleri başarabilecekleri hissini kaybediyor

Gençlerin dijital oyunlara ve oyun konsollarına erişemiyor oluşu, sosyal izolasyon ve yalnızlık duygusu gibi çeşitli psikolojik sonuçlara sebep olabiliyor.

Oyun oynamanın gençler üzerinde bazı olumlu etkileri olduğundan bahseden Psikolog Görkem Yılmaz, sanal ve gerçek dünyanın tamamen birbirinden farklı olduğundan bahsederek, “Sanal dünyada arkadaş bulmak, yeni bir dünya kurmak veya kendimizi ifade edecek farklı alanlar oluşturarak sosyalleşmek bu yapıların en önemli artısı. Sosyal artıların yanında şu anda dijital bir çağda yaşıyoruz. Oyun oynayan gençler dijital teknolojilere, oyun oynamayan kişilere göre daha hakim oluyorlar. Oyuncular teknolojiyi hayatlarına entegre ediyorlar. Bu durumda da dijital oyunlarla büyüyen gençler bu çağa daha kolay  uyum sağlıyorlar. Bu gençler teknoloji çağında her zaman bir adım önde olacaklar” dedi.

Teknoloji çağında basit teknolojik ürünlerin zor ulaşılabilir olmasının gençler üzerinde olumsuz da etkisi olduğundan bahseden Yılmaz, dijital çağda teknolojik ürünlerin kolay ulaşılabilir olması gerektiğinden bahsederek şu şekilde konuştu:

“Teknoloji çağında herkesin akıllı cihazlar kullanması gerekiyor. Bu gibi cihazlar gençler için olmazsa olmaz. Ama ekonomik sebeplerle gençler bu cihazlara ulaşamıyor. Gençler çok basit olarak görülen bu cihazlara ulaşamadığında tükenmişlik sendromu, depresyon yaşayabiliyor ya da toplumsal inançsızlık yaşayabiliyor. Gençlerin, genç yaşındaki bu ihtiyaçlarına ulaşamaması, yetişkin olduğunda bir şeyleri başarabileceğine olan inançlarını da olumsuz yönde etkiliyor. Gençler bu sonuçlar doğrultusunda da bu teknolojilere kolay ulaşabilecekleri ülkelere göç etmeyi tercih ediyor. Bu toplumsal bir sorundur.”

Erişim engeli çözüm değil!

Maddi sorunların yanında, son günlerde Roblox adlı oyuna getirilen erişim yasağı da genç oyuncuların bazı oyunlara erişimini kısıtlıyor. Bu durum da genç oyuncular için eğlenceye erişim konusunda ek bir engel oluşturuyor.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun internet sitesinde yayımlanan bilgilere göre yasak Adana 6. Sulh Ceza Hakimliği’nin 7 Ağustos 2024 tarihli kararıyla yürürlüğe girdi. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, kararın, oyunda çocuk istismarına neden olabilecek içerikler bulunması nedeniyle alındığını açıkladı.

Ancak, erişim engeli kararları bu gibi sorunların çözümü adına kalıcı bir yöntem değil. Erişim engelleri genellikle alternatif yollar ile aşılabiliyor. Bu noktada uzmanlar, eğitim yoluyla ebeveyn ve çocukların internet güvenliği konusunda bilgi sahibi olmasının daha etkili çözüm sunduğunu belirtiyor. Bu nedenle, teknolojik engellerin yanı sıra, kapsamlı eğitim ve rehberlik, çocukların çevrimiçi ortamda güvenliğini artırmak için kritik öneme sahiptir.

 

Bu haber, Avrupa Birliği finansal desteği ile üretilmiştir. Haberin içeriği tamamıyla İsmail Kılıç’ın sorumluluğu altındadır ve hiçbir durumda Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmamaktadır.