Esad’ın “deprem diplomasisi”

Haber: Ahmetcan Uzlaşık / Kapak Fotoğrafı: Depophotos

6 Şubat’ta Suriye ve Türkiye’de devasa yıkıma neden olan depremler, uluslararası alanda da farklı hareketlenmelerin önünü açtı. Türkiye, deprem sonrasında gerginlik yaşadığı Ermenistan ve Yunanistan’la “normalleşme” yolunda adımlar atarken, Suriye lideri Beşar Esad da, yönetimini uluslararası alanda yeniden “meşru kılmak” için hareketlendi.

Esad, yıllar sonra eskiden Arap Birliği’nde aynı masada oturduğu Umman’ı ziyaret fırsatı buldu. Ayrıca, Birleşik Arap Emirlikleri ve Lübnan Dışişleri Bakanlarının da deprem sonrasıda Şam’ı ziyaret etmeleri dikkat çekti. Suriye’deki Esad yönetiminin Arap dünyasına “geri kabulü” yönündeki en kritik adım ise, Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry’nin Suriye’ye gitmesi oldu. Suriye’nin deprem sonrası diplomatik normalleşme çabalarını  ve Türkiye-Suriye ilişkilerinin geleceğini Emekli Büyükelçi Şafak Göktürk 9. Köy’e anlattı.

“Suriye depremden önce halihazırda normalleşmiş ve Arap dünyası içerisindeki yerini toparlamıştı” diyen Emekli Büyükelçi Göktürk, bu bağlamda depremin özel bir etkisi olmadığına vurgu yaptı. Göktürk, depremin yol açabileceği asıl değişikliğin Suriye’nin Birleşmiş Milletler üzerinden Batı’yla ilişkilerinde olabileceğini aktardı.

İran’ın Suriye’deki etkisinin, Arap dünyasının iki önemli ülkesi Suudi Arabistan ve Mısır’ı hep rahatsız ettiğinden bahseden büyükelçi, İran’ın etkisinin iç savaşın başlangıcından itibaren daha yüksek profil kazandığına dikkat çekti. Göktürk, “bu ülkeler için İran’ın Suriye’deki etkisini dengelemek çok önemli. Normalleşme Suriye’deki İran etkisini dengelemek ve bunu sürdürmek üzerinden gerçekleştirilecektir” dedi.

Suriye’nin 2011 yılında askıya alınan Arap Ligi üyeliği hakkında da konuşan Göktürk, Suriye’nin Arap Ligi’ne dönüşünün dönmesinin bölgede İran’ın etkisini ciddi ölçüde sınırlayacağını ifade etti. Suriye İç Savaşı’nın başladığı zamanki Arap Ligi’nin artık kalmadığını ve konjonktürün değiştiğini de belirten Göktürk, “ABD’nin bölgedeki etkinliğinin azalması ve İran karşıtlığının bölge ülkelerini İsrail ile bile yakınlaşmaya itmesi bölgedeki durumu değiştirdi” dedi.

Emekli Büyükelçi Şafak Göktürk, Suriye için asıl önemli olan normalleşmenin Türkiye’yle olduğunu, ancak deprem sonrasında bu yönde ortaya çıkan büyük fırsatın kaçırıldığını da söyleyerek, “deprem vesilesiyle devlet başkanları düzeyinde temas olmalıydı” dedi.Büyükelçi bu bağlamda Türkiye’nin deprem diplomasisinin 1999’da yaşananlardan çok farklı olduğuna da dikkat çekerek, “Türkiye’nin dış politikası devletin değil hükümetin öncelikleri üzerinden gidiyor” şeklinde konuştu.

Suriye’nin diplomasi trafiği   6 Şubat günü yaşanan depremlerin ardından Suriye yoğun bir diplomasi trafiğine girdi. Suriye’ye giden insani yardımların yanında birçok üst düzey yetkili Şam’ı ziyaret etti. 12 Şubat’ta BAE Dışişleri Bakanı Şam’da Esad ile buluştu. 15 Şubat günü ise Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi savaştan bu yana ilk kez Şam’ı ziyaret etti. 19 Şubat, Suudi Dışişleri Bakanı, Münih Güvenlik Konferansı’nda “statükonun uygulanabilir olmadığını” ve dünyanın mülteciler ve insani yardım gibi konularda “bir noktada Şam’la ilişki kurması gerekeceğini”  belirtti. Suriye Devlet Başkanı Esad, 20 Şubat günü ülkesinde çıkan iç savaştan bu yana ilk kez Umman’ı ziyaret etti. 27 Şubat Pazartesi günü Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry, Suriye’de Esad’la görüştü.