DOLAR 32,3811 0.19%
EURO 34,9962 -0.32%
ALTIN 2.324,570,23
Ankara
16°

PARÇALI BULUTLU

Bitlis’te kızaklarla ölümüne yolculuk

Bitlis’te kızaklarla ölümüne yolculuk

Yazın dağlarda kestikleri yapraklı ağaç dallarını kızakla indiren köylüler, hem yakacak hem de hayvanlarının yem ihtiyacını karşılıyor. Bu zorlu yolculukta köylüler, çeşitli kazalar yaşayıp ölümle burun buruna geliyor.

ABONE OL
11 Şubat 2023 14:41
Bitlis’te kızaklarla ölümüne yolculuk
0

BEĞENDİM

ABONE OL

Kışın en çetin geçtiği illerin başında gelen Bitlis’te, geçimlerini hayvancılıkla sağlayan kırsal alanındaki köylüler, hem yakacak hem de yem sıkıntısını, dağlarda kesip biriktirdikleri ağaç dallarını kızakla köye indirerek çözmeye çalışıyor. Yolu olmayan köylüler, kar yağdığı zaman yazın dağlarda kesip biriktirdikleri yapraklı ağaç dallarını, kendi yaptıkları kızaklara yükleyip köylerine taşıyorlar. Kırsalda oldukça yaygın olan, kızakla dağdan “çeper indirme”, tehlikeli ve zorlu bir yolculuk. Bu yolculukta, kimi zaman yaşadıkları çeşitli kazalarla, ölümle burun buruna gelen köylülerin, asırlardır devam eden bu yöntemden vazgeçmeleri mümkün görünmüyor.

Kar kalınlığı, 3 metreyi buluyor

“Çeper” adını verdikleri kurumuş yapraklı dalları/bitkileri indirmek için kolları sıvayan Bitlis merkeze bağlı Yalnızçavuşlar ve Koruk köyü sakinlerinin mesai sabahın erken saatlerinde başlıyor. Kar kalınlığının yer yer 3 metreyi bulduğu bölgede adeta insanüstü bir çaba harcayan köylüler, zaman zaman istenmeyen kazalarla karşı karşıya kalıyor.

Hava şartlarına bağlı olarak önceden belirlenen günlerde köylüler ailece, kızaklarıyla seslendirdikleri türkülerle yol alıyor. Yabani hayvan saldırısı korkusuyla birbirlerinden ayrılmayan köylüler, tek sıra halinde sürekli etrafı gözetleyerek dağa tırmanıyor. Köylüler, tehlikeli ve bir o kadar da zorlu bir yolcuğun ardından köye yaklaşık 4 kilometre uzaklıktaki ormanlık alana ulaşıyor. Dağın zirvesine ulaşan köylüler, omuzlarında taşıdıkları kızaklara, kurumuş yapraklı dalları yükleyip dönüş yoluna geçiyor. Ayaklarıyla yönlendirdikleri kızakları, üzerindeki yüke rağmen adeta snowboard gibi kullanan köylüler, bazen ölüm ile burun buruna geldikleri dönüş yolculuğunu, zaman zaman da keyfe dönüştürüyorlar. Yolculuk sonunda koyun ve keçiler, çeperlerin üzerindeki yapraklarla karınlarını doyururken, kalan kuru dallar ise tandır ve sobada yakacak olarak kullanılıyor. 

Asırlardır devam eden yöntem

Kışın kızaklarla dağdan çeper indirmenin köylerde asırlardır devam ettiğine dikkat çeken köy sakinlerinden Sani Güzeldere, yolculuklarının iklim şartlarına göre bazen 4 -5 saat sürdüğünü kimi zaman zaman da kazalar yaşadıklarını belirtip şunları söylüyor:

“Köy sakinleri olarak, yaz aylarında ‘çeper’ ve ‘çilo’ olarak bilinen ağaç dallarını kızaklara yükleyerek, engebeli karlarla kaplı dağ yamaçlarından evlerimize ulaştırmak için yoğun çaba harcıyoruz. Bu zorlu yolculukta zaman zaman ölümle burun buruna kalma riskimiz de oluyor. Ancak; zorlu geçim ve iklim şartları nedeniyle asırlardır devam ettirdiğimiz bu yöntemden vazgeçmek bizler için çok da mümkün değil. Zaman zaman ufak tefek kazalar yaşadığımızda oluyor ama zorlu yolculuğun ardından evimize ulaştıktan sonra tüm günün yorgunluğu geride kalıyor.”

Hayvanlar için, “yiyecek”, soba için “yakacak”

Bu yıl, kışın çok çetin geçtiğine değinen Murat Tarhan ise, özellikle hayvanlarının ihtiyaçlarını karşılamak için yaptıkları bu zorlu yolculukta tecrübenin önemli olduğuna dikkat çekerek şunları anlatıyor:

“Sabahın ilk ışıkları ile birlikte evinden kızağını alan, köy meydanında toplanır. Kızakları omuzlarında, dik, yokuşlu bu yolculukta, köylülerin kimisi yolda türküler söyler. Kimi de sessiz sedasız yürüyüşünü sürdürür. Burada yapacağımız tek iş, hayvancılık. Hayvanlarımız için yazın kestiğimiz ağaç dallarını, kışın arazinin engebeli ve traktörün gitmemesi nedeniyle kızakla indiriyoruz. Orman yolu sürekli yokuş… Yaklaşık 40 kilo ağırlığındaki kızakları taşımaktan yorulduğumuzda mola verip dinleniyor, sonra tekrar orman yoluna koyuluyoruz. ‘Çeper’ adını verdiğimiz ağaç dallarını, ısınma amaçlı olarak kullandığımız gibi, tandırda ekmek pişirmekte de kullanılıyor. Çeperin yaprakları da hayvanlara yem olarak verilir. Yörede bu yapraklara, ‘Çilo’ deniliyor. Çilo yiyen hayvanların hem besili hem de etlerinin çok lezzetli olduğu söyleniyor. Dağdan inişlerde ayaklar, fren olarak kullanılıyor. Kızaklar, yokuş aşağı gelirken iyi bir sürücü değilseniz her an devrilebilir, hatta yaralanabilirsiniz. Bu yöntemi kış buyunca belli aralıklarla devam ettiriyoruz. Bölgede bu şekilde dağdan çeper indiren birçok köylü var. Daha önceleri çokça kaza yaşansa da son dönemlerde işle ilgili tecrübenin de artmasıyla kazalarda azaldı diyebiliriz. Tabi yine de dikkatli olunmazsa istenmeyen kazalar yaşanması içten bile değil.”

En az 10 karakter gerekli
Gönderdiğiniz yorum moderasyon ekibi tarafından incelendikten sonra yayınlanacaktır.


HIZLI YORUM YAP

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. KVKK uyarıları ve detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.