DOLAR 32,3341 0.24%
EURO 35,0914 -0.12%
ALTIN 2.298,630,94
Ankara
20°

KAPALI

Başka Bir Başvuru Yolu: Birleşmiş Milletler (BM) Sözleşme Temelli Komiteler
  • 9.Köy
  • Gazetecilik
  • Başka Bir Başvuru Yolu: Birleşmiş Milletler (BM) Sözleşme Temelli Komiteler

Başka Bir Başvuru Yolu: Birleşmiş Milletler (BM) Sözleşme Temelli Komiteler

Türkiye’de insan hakları ihlalleri ile ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuru hakkı makul sürede elde edilemiyor. Uluslararası alanda başka bir başvuru yolu mümkün mü? İnsan hakları hukukçusu Kurtuluş Baştimar, Birleşmiş Milletler sözleşme temelli komitelere başvuru yolunun mümkün olduğunu söyledi. 

ABONE OL
16 Şubat 2021 00:00
Başka Bir Başvuru Yolu: Birleşmiş Milletler (BM) Sözleşme Temelli Komiteler
0

BEĞENDİM

ABONE OL

İnsan hakları hukukçusu Kurtuluş Baştimar, insan hakkı ihlallerinde uluslararası alanda başvuru yollarına ilişkin 24 Saat’in sorularını yanıtladı:

-Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlallerine dair gözlemleriniz nelerdir?

Türkiye’den yaptığım Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Komitesi başvurularında özellikle, hak ihlallerinin sistematik bir hal aldığını ve ihlale neden olan eylemlerin benzer olduğunu görüyoruz.

-Birleşmiş Milletler sözleşme temelli Komiteler hak ihlaline karar verdiği dava dosyaları için Türkiye nasıl bir adım atıyor?

Bu başvuru yolu öncesinde çok fazla işletilmiş bir yol değil. Burada tamamen insanların tercihi ortaya çıkıyor. İster Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne ister Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Çalışma Komitelerine başvuruda bulunabilirler. Birleşmiş Milletler mekanizmalarına başvuru yapmak için avukat aracılığı ile bir başvuru yapma şartı yok. Herkes kendi imkanı ile bu başvuruyu yapabilir.

Birleşmiş Milletler’in ilgili Komitesi karar alındıktan sonra yerel mahkemede bunun takibinin yapılması gerekiyor. Ben bu başvuruların katlanarak devam edeceğini düşünüyorum. Ve iç hukukta buna dair düzenlenme yapılması gerekecek ya da Birleşmiş Milletler kararlarının uygulanmasına dair bir kurul kurulacak. Türkiye bu sözleşmeden imzasını çekmediği müddetçe bu yurttaşlara verilmiş olan bir haktır.

-Birleşmiş Milletler’in herhangi bir komitesine başvurabilmek için Türkiye’de iç hukuk yollarının tüketilmesi gerekir mi?

Uluslararası mekanizmalara başvuru için iç hukuk yolunun tüketilmesi gerekir ama bunun iki tane istisnası vardır. İç hukuk sistemi etkili olmuyorsa ve bu iç hukuk yolu makul sürede tüketilmiyorsa.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi’ne başvuru yapabilmek için iç hukuk yolunun tüketilmesi gerekiyor. Ancak burada İnsan Hakları Komitesi’nin iç hukukun tüketilmesi şartının çok daha esnek uygulandığını görüyoruz. Eğer etkili bir iç hukuk yolu olmadığını görüyorsa başvurucuyu iç hukuk yollarını tüketilmesi zorunda bırakmıyor.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi’nin verdiği İsmet Özçelik kararı ile anayasa mahkemesini etkili bir iç hukuk yolu olmadığına karar verdi. Dolayısıyla artık Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapmanız gerekmiyor.

-Birleşmiş Milletler Komite kararlarının uygulanması hakkında iç hukukta bir düzenleme yok. Bu durumda Birleşmiş Milletler Komite kararlarını önemli kılan unsur nedir?

Hem Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hem Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Çalışma Grubu veya Keyfi Tutuklamalar Komitesi olsun bunlar devletin sözleşmenin altına imza atarak hak ihlallerine karşı kendi vatandaşlarına buralara başvuru hakkı verdiği uluslararası kurumlar. Nasıl Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru hak ise Birleşmiş Milletler mekanizmalarına başvuru da yurttaşlara verilmiş bir haktır.

Bu kararlarda infaz yönünden bir ayrım var. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin infaz mekanizması Bakanlar Komitesidir. Bu komite tarafından kararların uygulanıp uygulanmadığı denetlenir. İç hukukumuzda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının bağlayıcı olduğuna yönelik düzenleme vardır.

Birleşmiş Milletler mekanizmasının verdiği kararlar Siyasal ve Medeni Haklar Sözleşmesi üzerinden verilir. Bu uluslararası sözleşmeye Türkiye’nin hem taraf olduğu ve onayladığı, dolayısıyla bağlayıcılığını kabul ettiği bir sözleşmedir. Burada sadece Birleşmiş Milletler’in infaz mekanizması yok. Bu durum sadece Türkiye’de bu şekilde değil. Dünyanın birçok ülkesinde Birleşmiş Milletler’in kararları ile alakalı özel hüküm içermeyen iç hukuk sistemine sahip ülkeler var. Bazı ülkelerde Birleşmiş Milletler’in kararlarını uygulaması için kurmuş olduğu komitelerde var. Bizim ülkemizde bunların olmaması kararların bağlayıcı nitelikte olmadığı anlamına gelmez.  Bu kararlar uluslararası sözleşme üzerinden veriliyor. Anayasamıza göre bağlayıcı.

Birleşmiş Milletler insan hakları çalışma komitesi veya keyfi tutuklamalar komitesini kararlarını uygulayacak bir infaz mekanizması yoksa o ülkede, burada infaz mekanizması görevi mahkemelerindir. Verilen ihlal kararını mahkemelere sunarsınız. Bu karar yerel mahkeme tarafından değerlendirilmeye alınır ve uygulanır.

-Birleşmiş Milletler’e yapılan başvurular Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yapılacak başvuru hakkını kişinin elinden alıyor mu peki?

Bu durumun en net cevabı Osman Kavala kararında alındı. Osman Kavala ve avukatları tarafından bizzat yapılmasa da Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubuna yapılan bir başvurusu vardı. Aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başvurusunu inceliyordu. Hükümet, Osman Kavala’nın Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Komitesi’ne başvuru yaptığı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi madde 35’e göre Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin davayı reddetmesi gerektiği iddiasını ortaya sürdü. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi beklenilen ve doğru olan yorumu yapmıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi her ne kadar başvurucu Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubuna başvuru yapmış olsa da şu anda bize sunmuş olduğu başvurudaki ihlaller içerik esasi Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubuna yapılan başvurudan farklı olduğu için bunun reddi gerektirmez dedi.

HABER : BÜŞRA TAŞKIRAN

En az 10 karakter gerekli
Gönderdiğiniz yorum moderasyon ekibi tarafından incelendikten sonra yayınlanacaktır.


HIZLI YORUM YAP

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. KVKK uyarıları ve detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.