2011’de yaşanan yıkıcı depremlerin ardından Van yeni bir depreme hazır mı?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Zerrin Sargut

Van, 23 Ekim ve 9 Kasım 2011’de yaşanan 2 depremin yıkıcı etkilerini hala aşabilmiş değil. Her 2 depremde 644 kişi yaşamını yitirmiş, bin 966 kişi yaralanmış, 252 kişi ise enkazdan sağ çıkarılmıştı. İş yerleri yıkılan binlerce insan işsiz kalmıştı. Depremden sonra kentsel dönüşümle şehir yeniden inşa edildi.

Kentin depreme hazırlıklı olup olmadığını Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne bağlı İnşaat Mühendisleri Odası Van İl Koordinasyon Kurulu Sözcüsü Mihail Atik ile konuştuk.

Mihail Atik

“Kentsel değil rantsal dönüşüm esas alındı”

Deprem öncesi kentteki yapı stoğunun sadece yüzde 10 civarındaki kısmının ruhsat ve eklerine uygun olarak yapıldığını belirten Atik, Van’a ilişkin şu bilgileri paylaştı:

“Depremle beraber yapı stoğumuz, yüzde 80 oranında hasar gördü. Hasarın boyutları farklıydı. Güçlendirme ile kurtarılacak yapılarımız olduysa da büyük çoğunluğu yenilenmek zorundaydı. Bunun için deprem odaklı bir kentsel dönüşüm ihtiyacı vardı fakat rantsal bir kentsel dönüşüm esas alındı ve bu yaklaşıma uygun planlar hazırlandı. Deprem sonrası kentsel dönüşüm, kent merkezi ile sınırlı kaldı. Birçok hasarlı yapı sahibi bu uygulamaya dahil olmak istemedi. Zira ruhsatsız ve eklerine uygun olmayan birçok yapı mevcuttu. Kentsel dönüşüm kapsamında yapı sahibine eskisi kadar fayda sağlamayacaktı. Yine kentsel dönüşüm kapsamında ranta tabi olmayan mahalleler vardı. Maliyetler yüksek olduğundan insanlar buradaki yapılar üzerinden bir yenileme yoluna başvurmadı, sadece şehir merkezinde ve bölgelerde bulunan bazı yapılar kentsel dönüşüm kapsamında yenilendi. Geride kalan hasarlı yapıların büyük çoğunluğu sonraki süreçlerde çıkan imar afları ile aklandı ve unutuldu.”

“Kent depreme hazır değil” 

Olası bir depreme karşı nasıl bir hazırlık yapılması gerektiğine ilişkin de konuşan Atik, “Deprem fay hatları ve deprem periyotları analiz edilerek tehlike-risk analizleri ve önlemler alınarak olası deprem senaryoları oluşturulur. Yapı stoğu incelenir, dayanıksız yapılar tespit edilir, deprem senaryosuna ve risklerine göre dönüşüm ya da güçlendirme uygulanır. Deprem riskini önceleyen bir kentsel dönüşüm planı hazırlanır ve buna göre imar planları, yapı malzemeleri, uygulama şekilleri düzenlenir. Alt yapı çalışmaları ile depremden zarar görecek ulaşım, kanalizasyon, içme su hatları, doğal gaz hatları ve şebeke hatları yeniden düzenlenir. Topluma deprem gerçeğiyle yaşama kültürü ve deprem anındaki davranışlar ile alakalı deprem bilinci oluşturulur. 2011’de Van’da yaşanan depremlerden sonra böylesi herhangi bir çalışma yapılmadığı için, kentin depreme hazır olduğunu söyleyemeyiz” dedi.

Neler yapılmalı?

Kaçak ve çarpık yapılaşmanın büyük riskler oluşturacağı uyarısı yapan Atik, “Göç alan kentlerde toplumsal sorunlar yanında kentsel alt yapı sorunlarının da oluşmaması için mevcut göç potansiyelinin tespit edilmesi ve buna göre kısa vadeli ve uzun vadeli nüfus projeksiyonları hazırlanmalı” önerisinde bulundu.

Atik önerilerini şöyle sıraladı, “Projeksiyona uygun imar planları ile sosyal donatı alanları oluşturulmalı ve sosyal devlet kapsamında temel hak olan barınma meselesi, yasal yollar ile kamu marifetiyle çözülmeli.”

“Aktif fay hatları var”

Van’da aktif fay hatları olduğunun ve artan yapı stoğunun da ciddi bir risk oluşturduğunun altını çizen Atik, tehlikeleri işaret ederek şunları söyledi; “Bunlardan biri de İskele Caddesi boyunca Erçek Gölü’ne uzanan diri fay hattıdır. Merkeze çok yakın olan bu fay hattı stres biriktirmektedir. Aynı bölgede imarlı, ruhsatlı birçok yapı yapılmaktadır. Şehir merkezinde ise mevcut yapı stoğu hem çok eski hem de depremlerden dolayı yorgun düşmüş durumdadır.”

“Deprem gerçeği öncelik olmalı” 

Mihail Atik, “Van ve deprem riski yüksek olan diğer kentlerde öncelenmesi gereken hassasiyet deprem gerçeğidir. Hızla gerçekleşen yapılar ve oluşan planlar, deprem gerçeğini öncelik olmaktan çıkarmış durumdadır.

2011 yılı depremlerinden sonra henüz yıkıcı bir deprem yaşanmadı. Tedbir alınmalıdır. Bunun için sivil toplum kuruluşları, odalar, üniversite ve kamu kuruluşları toplanmalı ve deprem odaklı bir kentsel dönüşüm programı hazırlanmalı ve uygulamaya geçmelidir. Yapı malzemeleri ve yapı tekniği depremlere karşı yeterince gelişmiştir. Kent depreme hazır hale getirilmelidir” dedi.